Eserin değerindeki sonradan artışlardan eserin yaratıcısının da istifade edebilmesi durumunu ifade eden pay ve talep hakkı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununu m. 45’te düzenlenmiştir. Bu düzenlemenin altında yatan ana neden eserlerde sonradan husule gelen büyük değer artışlarından sanatçının da istifade etmesi gereğidir.
Pay ve takip hakkı, mimari eserler hariç olmak üzere güzel sanat eserlerinin asılları ile eser sahibinin kendisinin sınırlı sayıda meydana getirdiği veya eser sahibinin kontrolünde ve izniyle meydana getirilmiş ve eser sahibi tarafından imzalanmış veya başka şekilde işaretlenmiş veya başka bir şekilde işaretlenmiş olmaları nedeniyle özgün eser olduğu kabul edilen kopyaları ile yazarlarla bestecilerin el yazısıyla yazılmış asılları üzerinde talep edebilecektir.
Her satışta satışı gerçeleştiren gerçek veya tüzel kişi tarafından eser sahibine, eser sahibi ölmüşse miras hükümlerine göre ikinci dereceye kadar yasal mirasçılarına ve eşine, bunlar da yoksa ilgili alan meslek birliklerine bedel farkı üzerinden pay ödenir.
FSEK m. 45 uyarınca eser sahibinin pay ve takip hakkını kullanabilmesi için satışların açık arttırma veya sergi gibi ortamlarda satış yoluyla el değiştirmiş olması gereklidir. Bunun nedeni eserin gerçek değerinin rekabetçi ortamda belirlenmesi ve bu konuda ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkların önüne geçmektir.
Pay ve takip hakkının istenebilmesi için eserin telif hakkı korumasının geçmemiş, diğer bir değişle eserin yaratıcısının ölümünün üzerinden 70 yıllık süre geçmemiş olmalıdır.
Pay ve takip hakkının kullanılabilmesi için son satış bedeli ile önceki satış bedeli arasında açık bir nispetsizlik bulunmasıdır.
Söz konusu nispetsizliğe ilişkin oranlar2006’da kabul edilen Güzel Sanat Eserleri İlim ve Edebiyat Eserleri ile Musiki Eserlerinin El Yazısıyla Yazılmış Asıllarının Satış Bedellerinden Pay Verilmesine İlişkin kararname ile düzenlenmiştir.
Buna göre;
- Birbirini takip eden iki satış arasındaki farkın %50 ile %100 arasında olması durumunda farkın %10’u,
- Birbirini takip eden iki satış arasındaki farkın % 101 ile %200 arasında olması durumunda farkın %9’u,
- Birbirini takip eden iki satış arasındaki farkın %201 ve üzeri olması durumunda farkın %8’inin ödenmesi gerekmektedir.
Pay ve takip hakkından doğan alacaktan satışın yapıldığı müessese sahibi ile satıcı birlikte sorumludurlar.
