Özel Tüketim Vergisi’ nin kaynağı 4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’ dur ve bu Kanun 12.06.2002 tarihinde 24783 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak 01.08.2002 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
Üretimden ya da üretimin belirli bir aşamasından genel olarak alınmayıp da tek tek belirlenen ve bazı ürünlerden alınan vergilere “özel tüketim vergisi” denir. ÖTV’ nin özelliği sınırlı sayıda malları kapsamına almasıdır. ÖTV, ekonomik sürecin dağıtım aşamalarından sadece birinde, istisna ve muafiyetler dışında kalan tüm mal ve hizmetlerden genel olarak alınan bir tür işlem vergisidir.
Özel Tüketim Vergisi başlıca 3 grup mallarda yoğunlaşmaktadır;
- Alışkanlık Veren Mallar (çay, kahve, meşrubat, sigara, alkol, vb…)
- Lüks Tüketim Konusu Mallar (kürk, mücevher, vb…)
- Sürümü Yüksek Olan Mallar (akaryakıt, çimento, vb…)
ÖTV’ ye tabi olacak mallar yasada 4 ayrı liste halinde belirtilmiştir. ÖTV’ nin konusunu sadece mallar oluşturmakta, hizmetlerse vergileme dışında tutulmaktadır. ÖTV harcamalar üzerinden bir kez alınan dolaylı vergi türüne dahil, özel işlem vergisi olarak tanımlanmıştır.
Aslında ÖTV Avrupa Birliği içerisinde gelir adaleti sağlamak amacıyla lüks mallardan, çevre ve sağlığa zararlı ürünlerin kullanımını azaltmak içinde sigara, benzin vb. mallardan alınan bir vergidir ÖTV. Aslında Avrupa’da hem lüks mal tüketimini sınırlamayı başarmış, hem de çevreye zararlı ürünlerin kullanımını azaltmıştır.
Bizde de başlangıçta bu amaçla gelen ÖTV daha sonra bu amacından oldukça uzaklaşarak çay, kahve, meşrubattan yani en düşük gelirlinin bile temel ihtiyacı olan ürünlerden alınarak bütçeyi döndürmenin temel aracı oldu. Özellikle kayıt dışının ekonomimizin ayrılmaz bir parçası olması ve yüksek gelirli kesimden vergi alınmasında ulaşılamayan başarı seviyesi ÖTV zamlarıyla sağlanmaya çalışıldı. Yani zenginden alınamayan vergiler orta ve alt düzey gelir grubunun üzerine yıkılmış oldu.
AB’de ÖTV’den elde edilen gelir gelir adaletsizliğini azaltmak, çevre ve sağlık imkanlarını yükseltmek amacıyla kullanılır. Devletin zaten temel vazifelerinden olan yol, köprü yapımı ya da memur maaşını ödemek için bu vergi kullanılmaz.
Bu aşamada şu da akla gelebilir tabii, deveye sormuşlar neren eğri diye, nerem doğru ki demiş….
.
