Yeni Medeni kanun, eşlere evlendikten sonra mal rejimi sözleşmesi düzenleme olanağı sağlamıştır. Yasaya göre eşler aralarında yapacakları bir mal rejimi sözleşmesiyle kanunda düzenlenmiş olan muhtelif mal rejimlerinden birini kabul edebilirler. Mal rejimi sözleşmesi, evlenmeden sonra yapılabileceği gibi evlenmeden öncede yapılabilir. Taraflar, istedikleri mal rejimini ancak kanunda yazılı sınırlar içinde seçebilir, kaldırabilir veya değiştirebilirler. Mal rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme şeklinde mal rejimi sözleşmesi şeklinde yapabilecekleri gibi hazırlanmış sözleşmeyi notere onaylatmak suretiyle de yapabilirler. Ayrıca, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler. Hukuk sistemimizde dört çeşit mal rejimi düzenlenmiştir.
Edinilmiş mallara katılma rejimi, tarafların birlikte edindiği mallar ile eşlerden her birinin kişisel mallarını kapsar. Edinilmiş mallara, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleri girer.
Edinilmiş mallara katılma rejimi, tarafların birlikte edindiği mallar ile eşlerden her birinin kişisel mallarını kapsar. Edinilmiş mallara, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleri girer.
- Çalışmasının karşılığı olarak edindiği mallar,
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Kişisel mallarının gelirleri,
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler tahvil, hisse senedi gibi.
Kanun gereğince kişisel varlık sayılan mallar:
* Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşyaları,
* Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin
sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma
yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
* Manevi tazminat alacakları,
* Kişisel mallar yerine geçen diğer değerler.
Eşler aralarında yaptıkları mal rejimi sözleşmesiyle, bir mesleğin icrası veya işletmenin faaliyeti sebebiyle doğan edinilmiş mallara dâhil olması gereken malvarlığı değerlerinin kişisel varlık sayılacağını kabul edebilirler. Aynı şekilde eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara dâhil olmayacağını da kararlaştırabilirler. Eşlerden biri belirli bir malın kendisine ait olduğunu iddia ederse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür. İddiası ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır. Bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal olarak kabul edilir.
Mal rejimlerinden bir diğeri mal ayrılığı rejimidir. Mal ayrılığı rejiminde eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kalmak kayıt ve şartıyla kendi malvarlığını dilediği gibi yönetme, yararlanma ve tasarruf etme hakkına sahiptir. Üçüncü şahıslara karşı olan borçlarından bütün mal varlığı ile sorumlu olur.
Paylaşmalı mal rejiminde de eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kalmak şartıyla kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını aynen korur. Paylaşmalı mal rejiminde de eşlerden her biri, kendi borçlarından dolayı üçüncü şahıslara karşı bütün malvarlığıyla sorumlu olur. Mal rejiminin boşanma veya başka bir nedenle sona ermesi halinde her eş, diğer eşte bulunan mallarını geri alır.
Eşlerden biri diğerine ait olup, paylaştırma dışı kalan bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık
almaksızın katkıda bulunmuşsa; mal rejiminin sona ermesi halinde, katkısı oranında hakkaniyete uygun bir bedel ödenmesini isteyebilir.
Eşlerden biri tarafından paylaşmalı mal ayrılığı rejiminin kurulmasından sonra edinilmiş olup ailenin ortak kullanım ve yararlanmasına özgülenmiş mallar ile ailenin ekonomik geleceğini güvence altına almaya yönelik yatırımlar veya bunların yerine geçen değerler, mal rejiminin sona ermesi halinde eşler arasında eşit olarak paylaşılır. Paylaştırmada işletmelerin ekonomik bütünlüğü gözetilir.Mal ortaklığı rejimi, ortaklık malları ile eşlerin kişisel mallarını kapsar. Ortaklık malları da genel mal ortaklığı ve sınırlı mal ortaklığı olmak üzere iki türlüdür.
Genel mal ortaklığında eşlerin kanun gereğince kişisel varlık sayılanlar dışındaki malları ile gelirleri ortaklık mallarını oluşturur. Eşler,
ortaklık mallarına bölünmemiş bir bütün olarak sahip olurlar. Hiçbir eş, ortaklık payı üzerinde tek başına tasarruf hakkına sahip değildir.
bb-Sınırlı mal ortaklığında eşler, mal rejimi sözleşmesiyle sadece edinilmiş mallardan oluşan bir ortaklık kabul edebilirler. Kişisel malların
gelirleri de bu ortaklığa dâhildir.
Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle belirli malvarlığı değerlerini veya türlerini, özellikle taşınmaz malları, bir eşin kazancını, bir meslek veya sa
nat icrası için kullandığı malları ortaklık dışında tutabilirler. Aksi sözleşmede öngörülmedikçe bu malların gelirleri ortaklığa dâhil değildir.
Kişisel mallar: Kişisel mallar, mal rejimi sözleşmesi, üçüncü kişinin karşılıksız kazandırması veya kanunla belirlenir. Eşlerden her birinin sadece kişisel kullanımına ayrılmış olan eşyası ile manevi tazminat alacakları kanundan
dolayı kişisel mal sayılır. Bir eşin saklı pay olarak isteyebileceği malvarlığı değerleri, mal rejimi sözleşmesiyle ortaklığa dâhil edildiği ölçüde, miras bırakanları tarafından kendisine kişisel mal olarak kazandırılamaz. Bir eşin kişisel malı olduğu ispatlanmadıkça tüm malvarlığı değerleri ortaklık malı sayılır. Eşler, ortaklık mallarını evlilik birliğinin yararına uygun olarak yönetirler. Olağan yönetim sınırları içinde hareket etmek şartıyla her eş, ortaklığı yükümlülük altına sokabilir ve ortak mallarda tasarrufta bulunabilir. Olağan yönetim dışında kalan konularda eşler, ancak birlikte veya biri diğerinin rızasını almak suretiyle ortaklığı yükümlülük altına sokabilir veya ortak malları üzerinde tasarrufta bulunabilir. Eşlerden biri, diğerinin rızasıyla ortaklık mallarını kullanarak, tek başına bir meslek veya sanat icra ediyorsa, bu meslek veya sanata ilişkin bütün hukuki işlemleri yapabilir. Eşlerden biri, diğerinin rızası olmaksızın ortaklık mallarına girecek
olan bir mirası reddetmeyeceği gibi, tereke borca batıksa mirası kabul de edemez.
