Sınai Mülkiyet Mevzuatında tasarımcının tasarımını geliştirirken seçenek özgürlüğüne sahip olup olmadığının ve seçenek özgürlüğü var ise bunun ne derece geniş olduğunun tespitinin gerekliliği üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda, “tasarımlar bilinen ve genel olarak ortak olan özellikler değil, farklı özellikler dikkate alınarak karşılaştırılmalıdır. Tescilli tasarımdan doğan hak, kamunun kullanımına açık olan tasarımsal unsurları değil, sadece yeni ve farklılık gösteren unsurları korurlar. Dolayısıyla tasarımların bütünsel anlamda aynı izlenime sahip olması her zaman bir taklit olduğu anlamına gelmez. Böylesi bir benzerlik çoğu zaman, ürünün veya tasarımın geleneklerden ilham almasının veya ürünün fonksiyonunu yerine getirmesinin bir gereği veya önlenemez bir sonucu olarak karşımıza çıkabilir. Öncelikle değerlendirme yaparken, ürünün üretiminde veya çiziminde tasarımının ayırt edicilik sağlamaktaki yetisinin ne düzeyde engellendiğini tespit edilmelidir. Tasarımcının özgürlüğü fonksiyonel, teknik ve ticari nedenlerle kısıtlanabileceği gibi, tüketicilerin beğeni ve tercihler veya trendlerle de kısıtlanabilir.
Ankara 3. Fikrî Ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi E. 2020/198 K. 2021/10 T.14.01.2021
Dosya kapsamındaki deliller, tarafların iddia ve savunması ile konunun uzmanlarından oluşturulan kurul tarafından hazırlanan bilirkişi raporu çerçevesinde değerlendirilmiş, buna göre dava konusu tasarımın yenilik ve ayırt edicilik incelemesine geçmeden önce, bu tür tasarımlarda tasarımcının seçenek özgürlüğü ve tasarımda bulunması gereken teknik zorunluluklar incelenmeli, tasarımın koruma kapsamı tespit edilmelidir. Sınai Mülkiyet Mevzuatında tasarımcının tasarımını geliştirirken seçenek özgürlüğüne sahip olup olmadığının ve seçenek özgürlüğü var ise bunun ne derece geniş olduğunun tespitinin gerekliliği üzerinde durulmuştur.
Bu bağlamda, “tasarımlar bilinen ve genel olarak ortak olan özellikler değil, farklı özellikler dikkate alınarak karşılaştırılmalıdır. Tescilli tasarımdan doğan hak, kamunun kullanımına açık olan tasarımsal unsurları değil, sadece yeni ve farklılık gösteren unsurları korurlar.
Dolayısıyla tasarımların bütünsel anlamda aynı izlenime sahip olması her zaman bir taklit olduğu anlamına gelmez. Böylesi bir benzerlik çoğu zaman, ürünün veya tasarımın geleneklerden ilham almasının veya ürünün fonksiyonunu yerine getirmesinin bir gereği veya önlenemez bir sonucu olarak karşımıza çıkabilir.
Öncelikle değerlendirme yaparken, ürünün üretiminde veya çiziminde tasarımının ayırt edicilik sağlamaktaki yetisinin ne düzeyde engellendiğini tespit edilmelidir. Tasarımcının özgürlüğü fonksiyonel, teknik ve ticari nedenlerle kısıtlanabileceği gibi, tüketicilerin beğeni ve tercihler veya trendlerle de kısıtlanabilir.
Somut davaya konu tasarım logo tasarımlarıdır. Logo; bir şirketin ya da bireysel bir oluşumun imajını ve özelliklerini görsel olarak yansıtan bir çalışma çeşididir. Farklı renklerden, çizgilerden, sembollerden ve yazı karakterlerinden oluşarak kurumsal kimliğin özelliklerini yansıtır. Kurumsal kimlik; bir şirketin imajını, özelliklerini ve yapısını kurumsal kimlik temsil eden çalışmaların bütünüdür. Kurumsal kimlikte en önemli aşama ise logo tasarımıdır.
Logo; kurumsal kimliğin bir parçası olduğu için, kurum imajından izler ve etkiler taşımalıdır. Temel amaç; hedef kitlenin ilgili marka ile özdeşleşmesini ve markanın zihinlerde yer etmesini sağlamaktır. Logo, bir şirketin hedef kitlesine ilettiği en direkt ve önemli mesajdır. Dolayısıyla logo tasarımında çok geniş bir seçenek özgürlüğü bulunmaktadır. Dava içeriği incelendiğinde uyuşmazlığın “FİT” ibaresi üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir.
FİT kavramı gıda sektöründe sıklıkla karşılaşılan trend bir kavramdır. Orijinalinde İngilizce “fit” kelimesinden Türkçeye geçen bu kelime “uygun, uygun olma, uymak, uyma, zinde, formda” kimi zaman ise sağlıklı anlamında kullanılmaktadır. Bununla beraber eklektik bir şekilde fit olma, fit kalma, gibi kullanımlarda mevcuttur. Fit kavramı aynı zamanda İngilizcede Fit Food gibi bir kavramın ortaya çıkmasına sebep olmuştur.
Ekseriyetle sağlıklı besin alanını tanımlayan bu alan genel sağlığın korunmasına veya iyileştirilmesine yardımcı olan bir diyeti tasvir etmektedir. Sağlıklı bir diyet vücuda temel beslenmeyi (sıvı, makro besinler, mikro besinler ve yeterli kalori) sağlar. Genel algıda ise fit food kavramı düşürülmüş tuz, şeker, kalori ve yağ miktarı ile arttırılmış lif ve protein miktarlarını tasvir etmektedir.
SMK m.56 ayırt edicilik değerlendirmesinin bilgilenmiş kullanıcı gözü ile yapılması gerekliliği üzerinde durmuş ve bilgilenmiş kullanıcı olarak tespit edilen kişilerin kesinlikle bir uzman olmadıkları aksine daha önce ilgili tasarımla karşılaşmış olağan bir kullanıcı olması gerektiğine değinmiştir. Gerçekten de bilgilenmiş kullanıcı, söz konusu ürünün doğası, görünümü ve teknik olarak sahip olduğu zorunlu özellikleri hakkında bilgi sahibi olan ve başka bir deyişle ürün hakkında uzman kadar olmasa da temel düzeyde bilgi sahibi olan kişidir.
Bu bağlamda bilgilenmiş kullanıcının her somut olay için ayrı ayrı tespit edilmesi gerekir. Bilgilenmiş kullanıcılar birer uzman olmayacakları için tasarımın detaylarındaki küçük farklılıklara dikkat etmeyecek ancak alım tercihlerini etkileyecek hususlarda yapılan değişiklikleri fark edebilecek kişilerdir.
Bu bilgiler ışığında somut uyuşmazlığa bakıldığında, dava konusu tasarımlar yönünden bilgilenmiş kullanıcının dava konusu ürünleri geçmişte almış veya almaya niyetli olarak araştırma yapan kişilerden oluşmaktadır. Kaldı ki fit sınıfına giren ürünler bir bakıma ihtisas ürünleri olmakla beraber bu ürün tüketicilerinin ortalama bir tüketiciden daha yüksek bilgilenme seviyesine ve hassasiyete kabul edildiği düşünülmelidir.
Davalı şirkete ait 1-2-3-4-5 sayılı tasarım ile itiraza mesnet davacı markaları karşılaştırılmış, buna göre; davalı tasarımı incelendiğinde aynı tasarımın 5 farklı renkte sunulduğu, üstte belirgin bir P harfinin bulunduğu P harfinin sol tarafında üçgen oluşturacak şekilde farklı uzunlukta üçgen lekeler barındırdığı altta ise “Kendine fit ol!” ifadesinin yer aldığı görülmektedir. Davacı marka görselleri incelendiğinde FİT ifadesinin merkezde olduğu, fit ifadesinin X, indeks ve index ifadeleri ile birleştirilerek kelime öbekleri yaratıldığı bununla beraber marka görsellerinde sarı baskın yazı karakteri ile beraber serbest yazım fuşya renk indeks ve X ibarelerine yer verildiği görülmüştür.
Davalı tasarımı ve davacı marka görselleri arasındaki tek benzerlik Fit ifadesini barındırmalarıdır. Buna karşın fit ifadesinin sunumunda görsel anlamda bir benzerlik bulunmamakta olup fit ibaresi davalı tasarımında bütünü kendi başına oluşturmayan ve öncelenen baskın P kullanımın önüne geçmeyen bir tasarım elemanı olarak kalmaktadır.
Dolayısıyla bilgilenmiş kullanıcın bu logo görseli ile karşılaştığında bir markaya değil bir kavrama yöneleceği ve emtianın fit/healty food (sağlıklı gıda) sınıfına ait bir ürün olarak arz olduğunu düşüneceği kanaati oluşmuştur. Davacı tasarımında fit ibaresi yalın bir kullanıma sahip olmayıp tavsiye içeriğine sahip bir cümle olarak kullanıldığı görülmektedir. Bu açıdan bakıldığında davalıya ait … 1-2-3-4-5 sayılı tasarım davacıya ait davacı marka görsellerinden bilgilenmiş kullanıcı gözünden farklı görülmüştür.
Tüm bu tespit ve değerlendirmeler neticesinde; itiraza mesnet davacı marka görselleri ile davaya konu 1-2-3-4-5 sayılı tasarımların karşılaştırılması neticesinde bilgilenmiş kullanıcı açısından sahip oldukları belirgin farklar nedeniyle farklı görüleceği, yenilik ve ayırt edicilik niteliklerini taşıdığı bu sebeple hükümsüzlük koşullarının oluşmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.
