İnternette gezindiğinizde bir bağlantının açılmaması veya “erişim engellendi” uyarısıyla karşılaşmanız, artık oldukça tanıdık bir durum. Ancak bu teknik sınırlamanın arkasında nasıl bir hukuk sistemi çalışıyor? Hangi kurum hangi içeriklere erişimi engelleyebiliyor ve kullanıcılar bu kararlara karşı nasıl itiraz edebiliyor? Tüm bu soruların cevabını bu rehberde detaylarıyla bulacaksınız.
1. Erişim Engeli Nedir?
Erişim engeli, bir internet kullanıcısının belirli bir içerik, sayfa veya sosyal medya hesabına cihazı üzerinden ulaşamaması anlamına gelir. Bu durum, teknik olarak sunucu ile istemci arasındaki bağlantının bilinçli bir şekilde kesilmesiyle ortaya çıkar. Erişim engellemeleri genellikle IP adresi, alan adı (DNS) veya belirli bir URL’nin hedef alınması suretiyle gerçekleştirilir. IP engellemesiyle bir sitenin tamamı erişime kapatılabilirken, URL engellemesi yalnızca belirli bir sayfa ya da içeriği hedef alır.
2. Sosyal Medya İçeriklerine Neden Erişim Engeli Getirilir?
Türkiye’de erişim engeli kararları, genellikle 5651 sayılı Kanun çerçevesinde alınır. Bu kapsamda, özellikle çocuk istismarı, müstehcenlik, fuhuş, kumar ve benzeri suç içerikleri erişime kapatılır. Bununla birlikte, kişilik haklarının ve özel hayatın ihlali, iftira, hakaret, tehdit gibi içeriklere karşı da mahkemeler tarafından erişim engelleme kararı verilebilir. Atatürk’e hakaret içeren içerikler, kamu güvenliğini tehdit eden paylaşımlar veya sağlıkla ilgili yanıltıcı bilgilerin yayılması da erişim yasağı gerekçesi olabilir.
3. Erişim Engeli Kararını Kim Verir?
Türkiye’de erişim engeli kararları, farklı makamlar tarafından verilebilmektedir. Soruşturma evresinde, katalog suçlar kapsamında sulh ceza hakimleri bu kararı verebilir. Ancak bazı acil durumlarda Cumhuriyet savcıları da geçici olarak erişimi durdurabilir; bu karar 24 saat içinde hakime sunulmaz veya onaylanmazsa otomatik olarak kaldırılır. Ceza davaları sırasında ise asıl yargılamayı yapan mahkemeler erişim engeline karar verebilir. Teknik uygulamayı gerçekleştiren kurum ise Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’dur (BTK). Bazı durumlarda Sağlık Bakanlığı, RTÜK gibi idari makamlar da erişim engeli talebinde bulunabilir.
4. Erişim Engeli Kararına Nasıl İtiraz Edilir?
Bir erişim engeli kararına karşı hukuki yollara başvurmak mümkündür. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun ilgili hükümleri gereğince, ilgili kişiler kararın kendilerine tebliğinden itibaren iki hafta içinde itiraz edebilir. Bu itiraz, kararı veren mahkemeye dilekçeyle sunulmalı veya zabıt katibine beyanla yapılmalıdır. Eğer bölgede birden fazla sulh ceza hakimi varsa, itiraz başvurusu numara sırasına göre bir sonraki hakime gönderilir. İtiraz dilekçesinde kararın numarası, erişimi engellenen içeriğin bağlantısı ve itiraz gerekçeleri açıkça belirtilmelidir. Bu kararlar hukuken birer koruma tedbiri niteliğindedir, dolayısıyla itirazlar da ceza yargılaması usulüne tabidir.
5. Türkiye’de Sosyal Medya Temsilcilikleri Zorunluluğu
2020 yılında 5651 sayılı Kanun’a eklenen düzenleme ile, Türkiye’de günlük erişimi bir milyonu aşan sosyal medya platformlarına temsilci atama yükümlülüğü getirilmiştir. Bu düzenleme ile Türkiye’den tebligat alabilecek, başvuruları değerlendirecek ve hukuki yükümlülükleri yerine getirecek bir gerçek kişinin temsilci olarak belirlenmesi zorunlu hale gelmiştir. Bu kişiye ait iletişim bilgileri platformun internet sitesinde kolay erişilir biçimde yayımlanmalıdır. Bu yükümlülüğü yerine getiren başlıca platformlar arasında YouTube, TikTok, X (eski adıyla Twitter), LinkedIn, Dailymotion, Pinterest ve VKontakte yer almaktadır.
6. Konuyla İlgili Temel Mevzuatlar
Erişim engelleriyle ilgili uygulamaların temelini şu kanunlar oluşturur:
İlk sırada, 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi” hakkındaki kanun yer alır. Bunun yanı sıra Türk Ceza Kanunu (TCK), Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) gibi düzenlemeler de devreye girer. Bu yasalar, hem erişimin neden engellenebileceğini hem de itiraz yollarını belirlemektedir.
7. Sosyal Medya Şirketlerinin İtirazları Türk Mahkemelerini Bağlar mı?
Türkiye’deki erişim engeli kararları yalnızca Türk hukuk sistemi çerçevesinde değerlendirilir. Sosyal medya platformlarının kendi içerik politikalarına göre yaptığı itirazlar, mahkeme kararlarını askıya almaz veya geçersiz kılmaz. Nihai yetki Türk yargı organlarına aittir ve bu kararlar platformlar açısından bağlayıcıdır. Bu nedenle YouTube, TikTok gibi şirketlerin itirazları doğrudan içerik kaldırma veya erişim yasağının kaldırılmasını sağlamaz.
8. Değerlendirme: Hukuki Sınırlar ile İfade Özgürlüğü Arasında İnce Çizgi
Erişim engeli uygulamaları, kimi zaman kamusal düzenin korunması açısından gerekli görülse de, ifade özgürlüğünün sınırlandırılmasına neden olabileceği için dikkatli uygulanmalıdır. Özellikle sosyal medya paylaşımlarının hızla yayıldığı bir dönemde, bu tedbirlerin şeffaf, denetlenebilir ve hak arama yollarına açık olması büyük önem taşımaktadır.
📞 Hukuki Danışmanlık İçin Bizimle İletişime Geçin
Erişim engeli kararlarına karşı hukuki destek almak, itiraz sürecinizi profesyonel bir şekilde yürütmek isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz:
WhatsApp: 0551 942 20 34
E-mail: emre@emrekurt.av.tr
#ErişimEngeli #İfadeÖzgürlüğü #5651SayılıKanun #SosyalMedyaHukuku #BTK #TürkYargısı #HukukiDestek #sosyalmedya