Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 68. maddesi, eser sahibinin izinsiz kullanım karşısında uğradığı zararın tazminini düzenleyen önemli bir hükümdür. Ancak uygulamada en çok tartışılan ifadelerden biri şudur:
“Bu Kanun hükümleri uyarınca tespit edilecek rayiç bedelin en çok üç kat fazlasını isteyebilir.”
Peki, bu ifade ne anlama gelir? Mahkeme her durumda doğrudan üç katına mı hükmetmelidir? Doktrin ve yargı kararları ne diyor?
📖 Doktrindeki Görüş
Birçok akademisyen, 68. maddedeki “üç kat fazlası” ifadesinin dilbilgisel olarak aslında “üç katı” olarak anlaşılması gerektiğini belirtmiştir (Tekinalp, Öztan, Beşiroğlu). Bu görüşe göre, tazminat miktarının belirlenmesinde hâkime mutlak bir üç kat tazminat zorunluluğu yüklenmemelidir.
⚖️ Yargıtay Kararları: Uygulamada İki Yön
🔹 Üç Kata Doğrudan Hükmedilen Karar
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, E:2014/15975, K:2015/1062 sayılı kararında, doğrudan üç kat tazminata hükmedilmiştir. Ancak kararın muhalefet şerhinde, hâkimin kusur, tecavüzün kapsamı, rayiç bedelin niteliği gibi unsurları tartışmadan bu sonuca ulaşmasının isabetsiz olduğu savunulmuştur.
Muhalefet şerhinde şu görüşe yer verilmiştir:
“FSEK m. 66/3 ve BK m. 43/1 uyarınca hâkimin tecavüzün şümulünü, kusur olup olmadığını ve ağırlığını dikkate alması gerekirken, doğrudan üç kata hükmetmesi yerinde değildir.”
🔹 İki Kata Hükmedilen Karar
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, T:20.2.2015, E:2014/17357, K:2015/2311 sayılı kararında ise, bilirkişi tarafından belirlenen rayiç bedelin üç katı yerine, somut olayın özellikleri gözetilerek iki katı oranında tazminata hükmedilmiştir:
“(…) Somut olayın tüm şartları dikkate alınarak FSEK 66/4, 68 uyarınca takdiren varsayımsal bedelin iki katı olarak telif tazminatına hükmedilmesi hakkaniyete uygundur.”
🏛️ Anayasa Mahkemesi: Hâkime Takdir Yetkisi Vardır
Anayasa Mahkemesi, 28.02.2013 tarihli ve E:2012/133, K:2013/33 sayılı kararında, FSEK m. 68/1’in hâkimin takdir yetkisini sınırlamadığını açıkça ifade etmiştir:
“Hâkim, bu sınır içerisinde kalmak şartıyla dosya içeriği ve talebi de gözeterek takdir yetkisini kullanabilir.”
Bu karar, üç kat tazminatın üst sınır olduğunu, hâkimin gerekçeli biçimde bu sınır altında da tazminat belirleyebileceğini açıkça ortaya koymaktadır.
🔍 Sonuç: Otomatik Üç Kat Yok!
FSEK m. 68 kapsamında üç kat tazminat bir “alt sınır” değil, bir üst sınırdır.
📌 Hâkim, ihlalin kapsamı, failin kusuru ve somut olayın şartlarını göz önünde bulundurarak rayiç bedelin bire bir, iki ya da üç katına kadar bir tazminata hükmedebilir.
Bu nedenle, uygulamada “üç kat kuralı” olarak algılanan durum, her zaman üç katına hükmedileceği anlamına gelmez. Mahkemelerin, gerekçeli ve hakkaniyete uygun kararlar vermesi gerekir.
📝 Kaynaklar:
Tekinalp, Fikri Mülkiyet Hukuku Öztan, Fikri Haklar Beşiroğlu, Fikir Hukuku Dersleri, 2006 Yargıtay 11. HD, 2015/1062 ve 2015/2311 Anayasa Mahkemesi, E:2012/133, K:2013/33
#FSEK68 #TelifHakkı #ÜçKatTazminat #YargıtayKararı #AnayasaMahkemesi #FikirSanatHukuku #TelifTazminatı #Hukukiİnceleme #İhlalTazminatı