🎶 Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na (FSEK) göre, bir eserin oluşturulmasında daha önceki eserlerden ilham alınması ve esinlenilmesi serbesttir. Ancak bu özgürlük, intihal (aşırı benzerlik ve özgünlükten yoksunluk) ya da taklit boyutuna ulaşırsa hukuki sonuç doğurur. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi’nin 30.05.2024 tarihli kararı, bu önemli ayrımı bir kez daha ortaya koymuştur.
💡 BAM 16. HD 2022/1859-2024/1045 Kararında Ne Dendi?
Bir müzik eseriyle ilgili açılan davada mahkeme, uzman bilirkişi raporlarına dayanarak iki eser arasında benzerlik bulunmasına rağmen bu benzerliğin “intihal” değil, “esinlenme” kapsamında kaldığına hükmetti. Mahkeme şu önemli tespiti yaptı:
“Bir eserin oluşturulmasında daha önce varlığı bilinen eserlerden ilham alınması ve esinlenmesi serbesttir, meğer ki intihal veya taklit bir eser ortaya konulmasın.”
(Yargıtay 11. HD, E. 2016/3508, K. 2017/5950, T. 01.11.2017)
Bu bağlamda, FSEK m. 21 kapsamında değerlendirilecek bir izinsiz işleme olmadığı, mali veya manevi hak ihlalinin de söz konusu olmayacağı açıkça belirtilmiştir .
📜 Telif Hukukunda “Esinlenme” ve “İhlal” Nasıl Ayırt Edilir?
Esinlenme (inspiration): Yaratıcı sürecin doğal bir parçasıdır. Kaynak eserle yüzeysel benzerlikler olabilir, ancak özgünlük korunur. İntihal (plagiarism): Eserin özgün yapısının, ana temasının ya da ayırt edici öğelerinin izinsiz alınmasıdır. İşlenme (adaptation): FSEK m. 21’e göre, bir eser üzerinde değişiklik yapılarak yeni bir eser meydana getirilmesi ancak eser sahibinden izin alınarak mümkündür.
⚖️ Yargı Kararının Önemi Nedir?
Karar, yaratıcı özgürlüğün sınırlarını belirlemesi açısından önemlidir. Her benzerlik telif hakkı ihlali değildir. Fikri emeğin korunması kadar sanatsal gelişimin ve çeşitliliğin desteklenmesi de hukukun amacı içindedir.
📌 Sonuç
Telif hukuku açısından esinlenmek serbesttir, ancak bu serbestlik bir başka eserin ayırt edici yapısını izinsiz biçimde kullanmaya dönüşmemelidir. Mahkemeler bu ince çizgiyi, teknik bilirkişi raporları ve özgünlük analizleriyle belirlemektedir.
🔍 Anahtar Kelimeler
esinlenmek serbest, FSEK, telif ihlali, intihal nedir, izinsiz işleme, eser sahibi hakkı, 5846 sayılı kanun, BAM 16. HD kararı, müzik eserinde benzerlik
İ