📌 Giriş: Marka Korumasında Kritik İki Mekanizma
Bir markanın tescili, ona sınırsız ve mutlak bir koruma sağlamaz. Türk Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) ve Avrupa Birliği düzenlemelerinde, tescilli markalara karşı iki temel yolla itiraz edilebilir:
Markanın hükümsüzlüğü Markanın iptali
Bu iki mekanizma benzer sonuçlar doğurur (markanın sicilden silinmesi) ancak hukuki yapıları, şartları ve etkileri bakımından ciddi farklar taşır.
🧾 1. Markanın Hükümsüzlüğü Nedir?
Markanın hükümsüzlüğü, markanın tescilinin baştan itibaren hukuka aykırı olduğu iddiasına dayanır. Hükümsüzlük kararı verilirse, marka hiç tescil edilmemiş gibi sayılır ve geçmişe etkili olarak silinir.
✅ Hükümsüzlük Sebepleri
SMK m.25-26’ya göre:
Mutlak ret nedenleri (SMK m.5): Ayırt edici olmayan işaretler Kamu düzenine aykırılık Teknik zorunluluk (ör. sadece ürünün şeklinden ibaret işaretler) Nisbi ret nedenleri (SMK m.6): Önceki markalarla karıştırılma ihtimali Tanınmış markalara zarar verme Kötü niyetli tesciller
⏳ Hükümsüzlük Davası Süresi
Mutlak ret nedenlerine dayalı davalarda süre sınırı yoktur. Nisbi ret nedenlerine veya kötü niyete dayalı davalarda, marka tescilinden itibaren 5 yıl içinde dava açılmalıdır.
🔙 Hükümsüzlük Kararının Etkisi
Geçmişe etkili olarak sicilden silinir (ex tunc). Marka hiç tescil edilmemiş gibi işlem görür.
🧾 2. Markanın İptali Nedir?
Markanın iptali, başlangıçta hukuka uygun olarak tescil edilmiş bir markanın daha sonra koruma şartlarını kaybettiği gerekçesiyle sicilden silinmesidir. Hükümleri geleceğe etkili olur.
✅ İptal Sebepleri
SMK m.26 uyarınca:
Markanın kullanılmaması (5 yıl kesintisiz kullanım olmaması) Markanın jenerikleşmesi Aldatıcı hale gelmesi Tescile aykırı kullanım
🏛️ İptal Usulü
01.01.2024 itibariyle Türkiye’de marka iptali artık mahkemelerde değil, TÜRKPATENT tarafından idari işlemle yapılmaktadır (SMK m.26). Karara karşı Ankara Fikri ve Sınai Haklar Mahkemesi’ne itiraz edilebilir.
⏳ İptal Başvurusu Süresi
Marka tescilinden itibaren 5 yıllık kullanım süresi dolduktan sonra her zaman başvurulabilir.
🔜 İptalin Etkisi
İleriye etkili (ex nunc) olarak marka hükümsüz kılınır. Sicilden silinmesi geçmişe değil, karar tarihine etki eder.
⚖️ Hükümsüzlük ve İptal Arasındaki Temel Farklar
Kriter
Markanın Hükümsüzlüğü
Markanın İptali
Hukuki Dayanak
Başlangıçtan itibaren hukuka aykırılık
Sonradan ortaya çıkan sebepler
Zaman Etkisi
Geçmişe etkili (ex tunc)
Geleceğe etkili (ex nunc)
Sebep Türü
Ret nedenleri, kötü niyet, iltibas
Kullanılmama, jenerikleşme, aldatıcılık
Başvuru Yeri
Fikri ve Sınai Haklar Mahkemeleri
TürkPatent (idari başvuru)
Süre Şartı
5 yıl (bazı sebepler için)
5 yıl kullanmama sonrası her zaman
Yargıtay Denetimi
Var
Sınırlı (idari iptal sonrası yargı yolu açık)
🔍 Örnek Yargıtay Kararı
Yargıtay 11. HD, E. 2018/5293, K. 2019/6513, T. 21.10.2019:
“Davacı, markanın tescilinin hükümsüzlüğünü istemiş; markalar arasında benzerlik ve karıştırılma ihtimali olduğunu, markanın 556 sayılı KHK m.8/1-b anlamında hükümsüzlüğü gerektiğini ileri sürmüştür. Ancak mahkeme, bu benzerliği göz ardı ederek davayı reddetmiş, bu da Yargıtay’a göre hatalıdır.”
Bu karar, hükümsüzlük davalarında karıştırılma ihtimali ve benzerlik analizinin eksiksiz yapılması gerektiğini vurgular.
📌 Sonuç: Hangi Durumda Hangi Yola Başvurmalı?
Sorun
Başvurulacak Yol
Tescil baştan hukuka aykırıysa
Hükümsüzlük Davası
Marka kullanılmıyorsa
İptal Başvurusu (TÜRKPATENT)
Marka jenerikleşmişse
İptal Başvurusu
Marka önceki markayı ihlal ediyorsa
Hükümsüzlük Davası
Marka kötü niyetle tescillenmişse
Hükümsüzlük Davası (5 yıl içinde)
📞 Daha Fazla Bilgi Alın
📩 E-posta: emre@emrekurt.av.tr
📱 WhatsApp: 0551 942 20 34
🏷️ Etiketler:
#markahükümsüzlüğü #markaiptali #fikrisinaihukuk #SMK #markasorunları #markahukuku #emrekurtavukat #TÜRKPATENT #markadavası #markakullanımı