Market Çalışanlarının Hakları: Çalışma Süresi, Şartlar ve Bayılma Durumunda Ne Yapmalısınız?

Türkiye’de marketlerde çalışan binlerce kişi, ağır çalışma koşulları, uzun mesailer ve sağlık sorunlarıyla mücadele ediyor. Bu rehberde, İş Kanunu’na göre market çalışanlarının yasal haklarını, çalışma sürelerini, çalışma koşullarını ve bayılma/fenalaşma gibi acil sağlık durumlarında sahip oldukları hakları detaylıca inceleyeceğiz.

1. Marketlerde Yasal Çalışma Süresi Nedir?

4857 sayılı İş Kanunu’na göre:

Haftalık çalışma süresi en fazla 45 saattir. Bu süre, işveren isterse haftanın günlerine eşit olarak ya da farklı şekilde dağıtabilir. Ancak haftada 6 günü aşamaz. Günde 11 saati aşan çalışma yasaktır.

Örnek: Sabah 08.00’de başlayıp akşam 20.00’ye kadar çalışmak (12 saat) yasaya aykırıdır.

2. Ara Dinlenme Hakkı

Market çalışanlarının yoğun tempoya karşı kısa molalarla dinlenmesi yasal haktır:

4 saat veya daha kısa süreli çalışmalarda: En az 15 dakika, 4–7.5 saat arası çalışmalarda: En az 30 dakika, 7.5 saatten fazla çalışmalarda: En az 1 saat ara dinlenmesi zorunludur.

Bu molalar, çalışmanın ortasında verilmeli ve dinlenme süresi içinde işçi çalıştırılamaz.

3. Fazla Mesai Uygulaması

Haftalık 45 saati aşan her çalışma, fazla mesai sayılır. Fazla mesai ücreti, normal saatlik ücretin %50 fazlasıdır. İşçinin fazla mesai yapması için yazılı onayı alınmalıdır. Yıllık 270 saatten fazla fazla mesai yapılamaz.

İşverenin “zorunlu” mesai dayatması yasal değildir.

4. Bayılma ve Fenalaşma Durumunda Ne Yapmalısınız?

Marketlerde aşırı sıcak, ağır iş yükü, yeterli dinlenme verilmemesi gibi nedenlerle çalışanların fenalaşması veya bayılması sık görülen bir durumdur. Bu gibi acil sağlık olaylarında:

Haklarınız:

İş kazası sayılabilir: İşyerinde veya iş nedeniyle bayılma/fenalaşma yaşanırsa bu olay, iş kazası sayılır (SGK’ya bildirilmelidir). İşveren derhal ambulans çağırmak ve müdahale ettirmek zorundadır. Sağlık raporu ile istirahat verildiğinde, rapor süresince işçi ücretsiz izinli sayılmaz, SGK’dan rapor parası alma hakkı vardır. Bayılan işçiye tekrar çalışma baskısı yapmak, insan haklarına ve İş Kanunu’na aykırıdır.

İşyeri hekimi olan yerlerde, hekimin kararı olmadan çalışmaya zorlamak suçtur.

5. Bayılma Sonrası İşten Çıkarma Olur mu?

Bayılan veya fenalaşan işçiyi:

“Performansı düşük” diyerek işten çıkarmak hukuka aykırıdır. Sağlık nedeniyle işten çıkarılacaksa, mutlaka tam teşekküllü hastane raporu gereklidir. Haksız fesih durumunda işe iade davası açabilirsiniz. İşten çıkarma sırasında sağlık durumunuz kullanılmışsa, bu bir ayrımcılık yasağı ihlali olabilir ve ayrımcılık tazminatı talep edebilirsiniz.

6. İşveren Sorumluluğu

İşverenler;

İşçiye sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamakla yükümlüdür. Dinlenme alanı, su, havalandırma gibi temel ihtiyaçlar zorunludur. Bayılma/fenalaşma riski varsa, çalışma koşulları derhal gözden geçirilmelidir. Tıbbi müdahale yapılmadan işe devam ettirmek, hem idari hem cezai sorumluluk doğurur.

7. Hangi Kurumlara Başvurabilirsiniz?

ALO 170: İşçi hakları için danışma hattı. İş Müfettişliği / Çalışma Bakanlığı: Denetim talebi yapılabilir. İş Mahkemesi: Hak ihlali ve tazminat davası açılabilir. SGK: İş kazası bildirimi ve rapor parası için.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Market çalışanı olarak günde kaç saat çalıştırılabilirim?

İş Kanunu’na göre bir işçi günde en fazla 11 saat çalıştırılabilir. Bu sınırın üzerinde çalışmak yasaktır. Ayrıca haftalık toplam çalışma süresi 45 saati geçemez.

2. Ara dinlenme hakkım var mı?

Evet. Çalışma sürenize göre aşağıdaki gibi zorunlu ara dinlenmesi hakkınız vardır:

4 saat veya daha az çalışıyorsanız: 15 dakika 4–7.5 saat arası çalışıyorsanız: 30 dakika 7.5 saatten fazla çalışıyorsanız: en az 1 saat

Bu dinlenmeler çalışma süresinden sayılmaz.

3. Fazla mesai yaptırılırsa ne kadar ücret almalıyım?

Fazla mesai ücreti, normal saatlik ücretinizin %50 fazlasıdır. Örneğin saatlik 100 TL alıyorsanız, fazla mesai saatiniz 150 TL olmalıdır.

4. Fazla mesai yapmak zorunda mıyım?

Hayır. Fazla mesai, ancak yazılı onayınız ile geçerlidir. Zorla fazla mesai yaptırılamaz.

5. Markette çalışırken bayıldım. Bu iş kazası sayılır mı?

Evet. Markette çalışırken bayılma/fenalaşma, iş kazası sayılır. İşverenin SGK’ya bildirim yapması ve size derhal tıbbi müdahale sağlaması gerekir.

6. Bayıldıktan sonra beni işe zorladılar. Ne yapmalıyım?

Bu yasalara aykırıdır. Tıbbi raporunuz varsa işe başlatılmanız zorlamayla yapılamaz. Bu durumla ilgili SGK’ya ve Çalışma Bakanlığı’na şikâyet edebilir, dava açabilirsiniz.

7. Bayılmam sonrası işten çıkarıldım. Haklarım neler?

Bu durumda işveren sizi haksız ve sağlık temelli ayrımcılıkla işten çıkarmış olabilir. Aşağıdaki haklara sahipsiniz:

İşe iade davası açma Tazminat ve rapor parası alma Ayrımcılık nedeniyle maddi/manevi tazminat talep etme

8. Markette çalışırken tuvalet izni, oturma izni var mı?

Evet. İşveren, temel insani ihtiyaçları karşılamanızı engelleyemez. Tuvalet, dinlenme ve oturma hakkı işçi sağlığı ve güvenliği kapsamında değerlendirilir.

9. Şikayetimi nereye yapabilirim?

ALO 170: İşçi şikâyet hattı SGK: İş kazası bildirimi ve rapor parası Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı: Denetim başvurusu İş Mahkemesi: Tazminat ve işe iade davası

10. İş Kanunu hangi market çalışanlarını kapsar?

Tüm market zincirleri (A101, BİM, ŞOK, Migros vb.) dahil olmak üzere, özel sektörde çalışan tüm market çalışanları 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındadır. Taşeron firmalarda çalışanlar da bu kapsama girer.

Haklarınızı Biliyor Musunuz?

Marketlerde çalışıyorsanız ve bayılma, aşırı yorgunluk, uzun mesai gibi durumlarla karşılaşıyorsanız, yalnız değilsiniz. İş Kanunu sizi koruyor. Haklarınızı öğrenin, ihlal varsa adım atın.

Sizin için özel bir durum varsa hukuki danışmanlık almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz:

WhatsApp: 0551 942 20 34

E-posta: emre@emrekurt.av.tr

Etiketler

#İşKanunu #MarketÇalışanı #İşçiHakları #FazlaMesai #BayılmaDurumundaHaklar #İşKazası #İşeİade #İşçiSağlığı #4857sayılıKanun #EmreKurtAvukatlık #MarketlerdeÇalışmaKoşulları