Giriş
“Garip Bülbül Neşet Ertaş” filmi, Türk halk müziğinin efsanevi ismi Neşet Ertaş’ın hayatını konu alan, Ömer Faruk Sorak ve Berker Berki’nin yönettiği bir biyografik yapım olarak planlanmıştı. Mustafa Uslu tarafından yapımı üstlenilen film, Erol Parlak’ın aynı adlı kitabından uyarlandı ve 23 Aralık 2022’de vizyona girmesi hedefleniyordu. Ancak, Ertaş’ın çocukları Döne, Hüseyin ve Canan Ertaş’ın açtığı dava sonucunda, İstanbul Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi tarafından filmin gösterimi ve fragmanlarının yayını yasaklandı. Yasak, kişilik haklarının ihlali gerekçesiyle alındı ve 2024’te Yargıtay tarafından onandı. Bu yazı, filmin yasaklanma sürecini, Türk hukukunda telif ve kişilik hakları çerçevesini ve kararın sektör üzerindeki etkilerini incelemektedir.
Filmin Yasaklanma Süreci
Neşet Ertaş, “Bozkırın Tezenesi” olarak bilinen, 400’den fazla eseri ve “Garip” mahlasıyla yazdığı şiirleriyle Türk kültürünün ikonik bir figürüdür. Film, Ertaş’ın çocukluk yıllarından müzik kariyerine, yoksulluk mücadelesinden özel hayatına kadar geniş bir yelpazeyi ele almayı amaçlıyordu. Beş yıllık bir süreçte, 3.500 kostüm ve 17.000 kişinin katkısıyla hazırlanan yapım, büyük bir prodüksiyon olarak dikkat çekti.
Ertaş ailesi, filmin kendilerinden veya Neşet Ertaş’tan izin alınmadan yapıldığını savundu. Ertaş’ın hayattayken benzer projeleri reddettiği, mahremiyetine önem verdiği belirtildi. Ayrıca, filmin temel aldığı Erol Parlak’ın kitabının, Ertaş’ın 2012’de dördüncü evre kanser tedavisi görürken noter onayıyla alındığı iddia edilen izinlerle yazıldığı, ancak bu izinlerin geçerliliği konusunda şüpheler bulunduğu öne sürüldü. Yapımcı Mustafa Uslu ise uyarlamanın yasal olduğunu, kitabın haklarına dayandığını ve aileyle beş yıl boyunca görüşmeler yaptığını savundu.
Dava süreci 2021’de başladı. İlk olarak geçici bir durdurma kararı kaldırılmışsa da, aile 2022’de yeniden mahkemeye başvurdu. İstanbul Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi, Aralık 2022’de filmin vizyona girmesini engelleyen bir ihtiyati tedbir kararı verdi. Bölge Adliye Mahkemesi ve nihayetinde Yargıtay, 2024’te bu yasağı onadı. Yargıtay kararı, biyografik eserlerde mirasçı izninin gerekliliğini vurgulayan önemli bir içtihat oldu.
Türk Hukukunda Telif ve Kişilik Hakları
Türk hukukunda bu tür davalar, Fikri ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK, No. 5846) ve Medeni Kanun (No. 4721) çerçevesinde ele alınır:
- Telif Hakları (FSEK): Ertaş’ın şarkıları, şiirleri ve diğer eserleri telif koruması altındadır. Ölümünden sonra 70 yıl boyunca ekonomik haklar mirasçılara aittir; manevi haklar (eserin bütünlüğü, adın zikredilmesi) ise süresiz korunur. Film, Ertaş’ın eserlerini ve hayat hikayesini kullanıyordu, ancak asıl tartışma, kitabın telif haklarının geçerliliği ve izinsiz uyarlama üzerineydi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü, senaryo incelemesiyle sürece dahil oldu.
- Kişilik Hakları (Medeni Kanun): Medeni Kanun’un 23-25. maddeleri, kişinin adı, şerefi ve mahremiyetini korur. Bu haklar, ölümden sonra da mirasçıları tarafından savunulabilir (Madde 24). Ertaş ailesi, filmin özel hayatı ihlal ettiğini ve Neşet Ertaş’ın vasiyetine aykırı olduğunu savundu. Yapımcı tarafı ise Ertaş’ın kamusal bir figür olduğunu, dolayısıyla hayatının izinsiz işlenebileceğini ve ifade özgürlüğünün (Anayasa Madde 26) geçerli olduğunu iddia etti. Ancak Türk mahkemeleri, özel hayatın dramatize edilmesi durumunda mirasçı iznini zorunlu gördü.
Kararın Sektörel Etkileri
Yargıtay’ın kararı, Türkiye’de biyografik yapımlar için önemli bir emsal teşkil ediyor. Mirasçı izni olmadan yapılan filmler, artık daha sıkı bir denetimle karşılaşabilir. Bu durum, yapımcıları proje öncesinde yasal izinleri almaya yöneltecek ve telif hakları ile kişilik haklarının dengelenmesini gerektirecektir. Karar, aynı zamanda sanatsal özgürlük ile bireysel haklar arasındaki gerilimi vurguluyor. Yapımcı Uslu, kararın sansür olduğunu savundu ve maddi zararlarla karşılaştı; basında çıkan haberlere göre, bu süreçte borçlarını ödeyemediği için iflas başvurusuyla gündeme geldi.
Sonuç
“Garip Bülbül Neşet Ertaş” filminin yasaklanması, Türk hukukunda telif ve kişilik haklarının ne denli titizlikle korunduğunu gösteriyor. Neşet Ertaş gibi kültürel mirasın önemli isimlerinin hayatlarının işlenmesi, hem sanatsal hem de hukuki açıdan dikkat gerektiriyor. Bu karar, gelecekteki biyografik yapımlar için yapımcıları daha dikkatli olmaya zorlayacak ve mirasçıların haklarını koruma konusunda güçlü bir emsal oluşturacaktır.
#NeşetErtaş #GaripBülbül #TelifHukuku #KişilikHakları #Yargıtay #BiyografikFilm #TürkHukuku #garipbülbüldava #garipbülbüştelif
☎️ Telif hukuku ve kişilik hakları konusunda daha fazla bilgi almak veya hukuki danışmanlık için bizimle iletişime geçin!
E-posta: emre@emrekurt.av.tr
WhatsApp: 0551 942 20 34
Yayın Tarihi: 27 Ağustos 2025