Hostile Takeover Nedir?
“Hostile takeover” yani düşmanca devralma, bir şirketin yönetiminin rızası olmadan başka bir şirket tarafından kontrolünün ele geçirilmesidir. Anglo-Sakson hukuk sistemlerinde sıkça görülen bu kavram, özellikle halka açık şirketlerde gündeme gelir. Pay sahiplerine doğrudan hisse alım teklifinde bulunmak, yönetim kurulunu değiştirmek için vekâlet toplamak veya piyasadan hisse biriktirmek en yaygın yöntemlerdir.
Peki, Türk Ticaret Kanunu bu konuda nasıl bir düzenleme öngörüyor? Anglo-Sakson sistemde olağan kabul edilen hostile takeover, Türk şirketler hukukunda hangi engellerle karşılaşıyor? İşte detaylı karşılaştırma 👇 HBO’nun Succession dizisindeki Waystar Royco’ya yönelik düşmanca devralma girişimleri gibi senaryoları esas alarak, bu kavramı ABD (Delaware) mevzuatı ve TTK/SPK perspektifinden zenginleştirerek ele alacağız.
1. Hostile Takeover Kavramı (Anglo-Sakson Sistem – ABD Örneği)
“Hostile takeover”, Anglo-Sakson hukukunda özellikle ABD ve İngiltere’de şirket devralmalarında görülen bir yöntemdir. Burada şirket yönetimi devralmaya karşı çıksa bile, alıcı şirket doğrudan pay sahiplerine yönelir ve genellikle:
• Tender offer (hisse alım teklifi): Piyasa fiyatının üzerinde teklif vererek hisseleri toplama.
• Proxy fight (yönetim kurulunun değiştirilmesi için vekâlet toplanması): Hissedar oylarını toplayarak yönetim kurulunu değiştirme.
• Creeping acquisition (borsadan yavaş yavaş hisse toplanması): Gizli hisse birikimi yoluyla kontrolü ele geçirme.
ABD’de Delaware General Corporation Law (DGCL) §203, hostile takeover’ları düzenler ve %15’ten fazla hisse edinenlere üç yıl kısıtlama getirir, ancak yönetim onayı veya %85 hisse ile aşılabilir. Successionda Kendall’ın Stewy ve Sandy ile işbirliği, bu yöntemleri yansıtır; Logan’ın karşı hamleleri ise DGCL’in esnekliğine dayanır.
1. Türk Ticaret Kanunu’nda Durum
Türkiye’de hostile takeover’lar, 6102 sayılı TTK ve Sermaye Piyasası Kanunu (SPK) ile düzenlenir; ancak özel antitakeover hükümleri sınırlıdır ve pratikte nadir görülür – aile şirketleri ve hakim ortakların yaygınlığı nedeniyle.
a) Halka Açık Şirketler
Halka açık anonim şirketler SPK düzenlemelerine tabidir.
• Zorunlu Pay Alım Teklifi (Mandatory Tender Offer): Bir kişi veya grup, şirketin yönetim kontrolünü (%50’den fazla veya etkili oy hakkı) ele geçirirse, azınlık pay sahiplerine aynı şartlarla teklif zorunludur (SPK Tebliğ II-26.1). Bu, ABD’deki tender offer’a benzer ancak yatırımcı koruması odaklıdır ve hostile bidder’ı maliyetli kılar.
b) Kapalı Anonim Şirketler
TTK’ya göre kapalı anonim şirketlerde hisse devri:
• Nama yazılı payların devri için yönetim kurulunun onayı gerekebilir (TTK m. 491).
• Esas sözleşmede devir sınırlamaları (örneğin, ön alım hakkı) getirilebilir, istenmeyen devralmaları engeller. Dolayısıyla düşmanca bir devralma girişimi, bu yasal engeller nedeniyle çoğu zaman imkansızdır.
c) Yönetim Kurulunun Değiştirilmesi
Hostile takeover’un bir diğer yolu olan proxy fight Türk hukukunda daha sınırlıdır:
• Genel kurulda yönetim kurulu üyeleri her zaman azledilebilir ve yenileri seçilebilir (TTK m. 364).
• Ancak pay sahiplerinin oylarını toplamak için ABD’deki gibi kurumsallaşmış proxy solicitation mekanizması sınırlıdır; hakim ortaklar genellikle kontrolü elinde tutar. Türkiye’de çoğu şirkette hâkim ortak(lar) bulunduğu için, bu tür yönetim değişiklikleri nadiren gerçek bir mücadeleye dönüşür – Successiondaki gibi dramatik çatışmalar pratikte azdır.
1. Savunma Mekanizmaları
ABD’de poison pill (zehir hapı – hissedarlara indirimli hisse hakkı), golden parachute (yöneticilere tazminat), Pac-Man defense (karşı devralma) gibi teknikler DGCL ve Unocal/Revlon standartlarıyla desteklenir. Türk hukukunda bunlar doğrudan düzenlenmemiştir:
• Savunma genellikle esas sözleşme hükümleriyle (TTK m. 421 vd.) veya şirketler arası dostane birleşmeler (“white knight”) yoluyla sağlanır.
• SPK, azınlık koruması için zorunlu teklifler getirerek dolaylı savunma sağlar, ancak ABD’deki kadar agresif araçlar yoktur.
1. Sonuç ve Değerlendirme
• Anglo-Sakson sisteminde (ABD) piyasa temelli, rekabetçi bir yaklaşım hâkimdir; hostile takeover yatırımcı için olağan bir stratejidir ve DGCL esneklik sağlar.
• Türk sisteminde ise sermaye piyasasının derinliğinin sınırlı olması, aile şirketlerinin yaygınlığı ve SPK/TTK düzenlemeleri nedeniyle hostile takeover neredeyse pratikte görülmez – örnekler genellikle aile içi anlaşmazlıklarla sınırlıdır.
• Buna karşılık Türk hukuku azınlık pay sahiplerini korumaya daha çok odaklanmıştır, bu da yatırımcı güvenini artırır.
📌 Özetle: Hostile takeover, Anglo-Sakson hukukunun ürünüdür; Türk Ticaret Kanunu’nda ve uygulamasında bu tür “düşmanca devralmalar”a izin veren geniş bir alan bulunmamaktadır. Succession gibi diziler bu farkları dramatize ederken, gerçek hayatta TTK/SPK dengeli bir koruma sunar.
📞 Bizimle İletişime Geçin
Her türlü ticaret hukuku ve şirket devralmaları konularında profesyonel danışmanlık için bize ulaşabilirsiniz:
emre@emrekurt.av.tr | WhatsApp: 0551 942 20 34
#HostileTakeover #ŞirketDevralma #TürkTicaretKanunu #SPK #MergersAndAcquisitions #CorporateLaw #ŞirketHukuku #AnonimŞirket #PayDevrial #İşHukuku