İngiltere’de bir restoran veya kafe işletmesini devralmak, ticari fırsatlar sunmakla birlikte, karmaşık hukuki gereklilikler içermektedir. Bu süreç, işletmenin satın alınması, kiralanması veya mevcut bir yapının devri şeklinde gerçekleşebilir ve İngiltere yasalarına (özellikle İngiltere ve Galler için geçerli olmak üzere) uyum zorunludur. Bu rehber, potansiyel yatırımcılara adım adım bir yol haritası sunmakta olup, temel hukuki unsurları özetlemektedir. Ancak, her durum benzersiz olduğundan, profesyonel hukuki danışmanlık alınması şiddetle tavsiye edilir. Bilgiler, 2025 itibarıyla güncel kaynaklara dayanmaktadır ve reformlar (örneğin, çevresel düzenlemeler veya vergi değişiklikleri) göz önünde bulundurulmalıdır.
Devralma Sürecinin Genel Çerçevesi
Bir restoran veya kafeyi devralmak, genellikle bir işletme satışı (business transfer) veya mülk kiralaması (lease assignment) şeklinde olur. Ana odak, due diligence (detaylı inceleme), sözleşmeler ve yasal izinlerdir. Süreç, tipik olarak 3-6 ay sürer ve şu aşamaları kapsar:
- İşletme Yapısının Belirlenmesi ve Kaydı:
- İşletmeyi sole trader (tek kişi), partnership (ortaklık) veya limited company (sınırlı şirket) olarak yapılandırın. Şirket formu, kişisel sorumluluğu sınırladığı için tercih edilebilir.
- Companies House’a şirket kaydı yapın (eğer limited company ise) ve HM Revenue & Customs (HMRC) ile vergi kaydı gerçekleştirin. Sole trader veya partnership için doğrudan HMRC kaydı yeterlidir. 11
- Mülk ve Kira Sözleşmesinin İncelenmesi:
- Freehold (mülkiyet hakkı) satın alıyorsanız, tapu kayıtlarında kısıtlayıcı hükümler (restrictive covenants) olup olmadığını kontrol edin; bunlar işletmenin kullanımını engelleyebilir.
- Leasehold (kira) durumunda, mevcut kira sözleşmesini inceleyin. “Tied lease” (bağlı kira, örneğin bira fabrikalarına bağlı) ise, alkol alım zorunluluğu gibi şartlara dikkat edin. Kira devri için ev sahibinden onay alın ve yeni kiracının uygunluğunu kanıtlayın. 10
- Due Diligence (Detaylı İnceleme):
- Finansal kayıtlar, mevcut sözleşmeler, çalışanlar ve mülk durumunu inceleyin. Bir anket (survey) yaptırarak bina koşullarını değerlendirin. Mevcut çalışanlar varsa, Transfer of Undertakings (Protection of Employment) Regulations (TUPE) uyarınca haklarını koruyun. 10
- Sözleşmelerin Hazırlanması ve İmzalanması:
- Satış sözleşmesi, hissedar anlaşması (eğer birden fazla yatırımcı varsa) ve istihdam sözleşmelerini hazırlayın. Tedarikçi sözleşmelerini devralın veya yenileyin.
- İşletmenin Açılışı ve Operasyonel Uyum:
- Gerekli lisansları alın ve sağlık/güvenlik standartlarını karşılayın. İşletme başladıktan sonra düzenli denetimlere hazırlıklı olun.
Temel Hukuki Hususlar
Aşağıda, devralma sürecinde dikkate alınması gereken ana yasal alanlar listelenmiştir:
- Yemek İşletmesi Kaydı ve Standartları:
- Yerel otoriteye (local authority) en az 28 gün önceden yemek işletmesi kaydı yapın; bu ücretsizdir ancak zorunludur. Gıda hijyeni, alerjen yönetimi ve izlenebilirlik kayıtları (HACCP prensipleri) gibi Food Standards Agency kurallarına uyun. Çevre Sağlığı (Environmental Health) denetimleri, hijyen puanı belirler. 12 11
- Lisanslar ve İzinler:
- Alkol satışı için Premises Licence ve Personal Licence alın (yerel konseyden, lisans yeterliliği gerektirir).
- Müzik çalma için TheMusicLicence (PPL PRS) edinin.
- Dış mekan oturma için Pavement Licence başvurun (Business and Planning Act 2020 uyarınca, ücretli olabilir).
- Geç saatlerde sıcak yemek servisi veya eğlence için ek lisanslar gerekebilir. 12 11
- Sağlık, Güvenlik ve Çevre:
- Health and Safety at Work Act 1974 kapsamında risk değerlendirmesi yapın; yangın güvenliği (Fire Risk Assessment) ve ilk yardım eğitimi sağlayın.
- Çevresel kurallar (Environmental Protection Act 1990) uyarınca atık yönetimi ve yağ tuzakları (grease traps) düzenleyin. Tek kullanımlık plastikler yasağına uyun.
- Erişilebilirlik için Equality Act 2010 gerekliliklerini karşılayın (örneğin, engelli erişimi). 12
- İstihdam ve Çalışan Hakları:
- Çalışan sözleşmeleri hazırlayın, Ulusal Asgari Ücret ödeyin ve Right to Work kontrolleri yapın. Ayrımcılık yasağı (Equality Act 2010) ve çalışma saatleri kurallarına uyun. Mevcut personeli devralıyorsanız, TUPE ile haklarını koruyun. 12 11
- Vergi ve Finansal Yükümlülükler:
- Gelir vergisi, kurumlar vergisi, KDV (eşik £85,000 üzeri) ve işveren NIC’leri yönetin. Ticari oranlar (business rates) ödeyin.
- Veri Koruma ve Fikri Mülkiyet:
- Müşteri verileri için UK GDPR ve Data Protection Act 2018’e uyun; gizlilik politikası oluşturun.
- İşletme adı ve logosunu ticari marka olarak kaydedin (UK Intellectual Property Office). 11
- Sigorta:
- İşveren sorumluluk sigortası (£5 milyon minimum) zorunludur. Kamu sorumluluk, bina ve ürün sigortalarını değerlendirin. 12
- Planlama ve Bina Düzenlemeleri:
- Town & Country Planning Order 1987 uyarınca kullanım sınıfını (genellikle A3) doğrulayın; değişiklik için izin alın. 12
Potansiyel Tuzaklar ve Riskler
- Kira sözleşmelerinde gizli yükümlülükler (örneğin, onarım maliyetleri) finansal yük yaratabilir.
- Lisans eksikliği cezalarla sonuçlanabilir (örneğin, alkol satışı cezası).
- Due diligence ihmalinde, gizli borçlar veya yasal uyumsuzluklar ortaya çıkabilir.
- Londra gibi yoğun bölgelerde, ek yerel düzenlemeler (örneğin, atık toplama) geçerli olabilir. 10
Sonuç
İngiltere’de restoran veya kafe devralmak, titiz bir hukuki hazırlık gerektirir. Bu rehber, genel bir çerçeve sunsa da, bireysel durumlar için bizimle iletişime geçin.
zeki@zeklegal.co.uk | 0044 7748 245 895