Marka hakları güçlüdür ama sınırsız değildir. Sınai Mülkiyet Kanunu’nun (SMK) 7. maddesinin 5. fıkrası, bu gücün sınırlarını çizen en önemli düzenlemelerden biridir. Bu yazıda, marka sahiplerinin karşılaştığı gerçek sorunlara ve üçüncü kişilerin nelere dikkat etmesi gerektiğine odaklanıyoruz.
SMK Madde 7/5 Nedir, Kimi Korur?
Bu madde, marka sahibinin bazı durumlarda markasının kullanılmasını engelleyemeyeceğini söyler. Amaç, adil rekabetin önünü kapatmamak ve ticari hayatta gereksiz marka tekelinden kaçınmaktır.
Maddeye göre marka sahibi şu durumları engelleyemez:
Bir kişinin kendi ad veya adresini kullanması Ürünün niteliği, kalitesi, kaynağı gibi bilgileri vermesi Ürünün kullanım amacını belirtmesi (özellikle yedek parça, aksesuar gibi durumlarda)
Ama hepsi bir şartla: Dürüstçe ve ticari hayatın olağan akışı içinde kullanılmalı.
1. Kendi Adını Kullanmak: Nerede Başlar, Nerede Biter?
Eğer adınız bir markayla çakışıyorsa, bu adı ticaret hayatında kullanmanız mümkün. Ancak:
✅ “Ali Yılmaz” adında biri “Ali Yılmaz Terzisi” olarak işyeri açabilir.
❌ Ama aynı kişi bu adı “Yılmaz Jeans” markasıyla karıştırılacak şekilde büyük reklamlarla kullanırsa sorun çıkar.
Not: Bu hak sadece gerçek kişilere tanınır. Şirketler için geçerli değil.
2. Ürün Özelliklerini Açıklamak: Ne Kadar Tanımlayıcı O Kadar Güvenli
Tanımlayıcı terimler meşru olarak kullanılabilir. Örneğin:
✅ Gerçekten organik ürün satan biri “organik domates” yazabilir.
❌ Ama organik olmayan bir ürün için “organik” ifadesi yanıltıcıdır.
✅ Gemlik zeytini gerçekten Gemlik’tense kullanılabilir.
❌ Başka bir şehirde yetişen zeytin için bu ifade tüketiciyi yanıltır.
Kural basit: Açıklayıcıysanız dürüstsünüz. Kandırıyorsanız markayı ihlal ediyorsunuz.
3. Yedek Parça ve Aksesuar Kullanımı: “Uyumlu” Demek Serbest mi?
✅ Bir yazıcı kartuşu üreticisi ambalajında “HP LaserJet 1020 ile uyumludur” diyebilir.
❌ Ama “HP yazıcı kartuşu” diyemez, çünkü bu doğrudan markasal bir iddiadır.
Burada kilit nokta: Kullanım gerçekten gerekli mi? Yani tüketiciye bilgi vermeden ürün pazarlanamıyor mu? Eğer cevap evetse, bu ifade korunur.
Mahkemeler Bu Konuda Ne Diyor?
İyi haber: Mahkemeler bu istisnaları re’sen dikkate almak zorunda. Yani taraflar belirtmese bile hâkim değerlendirir. Kötü haber: Kullanım dürüst değilse, bu koruma ortadan kalkar.
Yargıtay’a göre bir kullanım:
Karışıklığa yol açmamalı Markanın itibarından faydalanmamalı Ürün, orijinalmiş gibi sunulmamalı
Dijital Platformlarda Dikkat
Görünüşte “kişisel” bir YouTube videosu bile eğer viral olur ve gelir getirirse, ticari kullanım sayılır. Bu durumda markanın dürüstçe kullanılıp kullanılmadığına daha sıkı bakılır.
Ne Yapmalı?
Marka Sahipleri İçin:
✅ Gerçekten ihlal olup olmadığını teknik bir değerlendirmeyle saptayın.
✅ Hemen dava açmadan önce dürüst kullanım olup olmadığını kontrol edin.
✅ Yanıltıcı olmayan kullanımlara gereksiz müdahale, mahkemeden dönebilir.
Üçüncü Taraflar İçin:
✅ Kendi markanızı net biçimde belirtin.
✅ Kullanımı açıklayıcı tutun, markasal sunumdan kaçının.
✅ “Uyumludur” gibi ifadeleri kullanırken açıklayıcı olun, yanıltmayın.
Özetle:
SMK 7/5, “her marka kullanımı ihlaldir” anlayışını ortadan kaldırır. Ticaretin doğasına uygun, dürüst ve bilgilendirici kullanımları korur. Bu istisnalar, işletmelerin elini kolunu bağlamak yerine, adil bir rekabet zemini sunar. Ancak bu sınırda yürürken dikkatli olmak şart.
📌 İpuçları:
Tanımlayıcı kullanım: ✅ Tüketiciyi yanıltmak: ❌ Marka gibi görünmek: ❌ Bilgilendirmek: ✅
Sonuç: Herkes Kazansın
Marka hakkı, hak sahibinin tekeliyle sınırlı değildir. Üçüncü kişilerin meşru bilgi verme, açıklama yapma, ürün tanıtma hakkı da vardır. Anahtar kelime: dürüstlük. İş dünyasında herkes kazansın istiyorsanız, SMK 7/5’i doğru anlayın ve uygulayın.
📢 Sizin İşletmeniz Nasıl Etkileniyor?
SMK Madde 7/5 gibi düzenlemeler sadece büyük şirketleri değil, KOBİ’leri, e-ticaret girişimlerini, influencer’ları ve yedek parça üreticilerini de doğrudan ilgilendiriyor. Markanızı korurken rakiplerin haklarını ihlal etmeden nasıl öne çıkabilirsiniz?
Marka stratejinizi hukuka uygun şekilde güçlendirmek için profesyonel destek alın.
✅ Meşru kullanım mı, ihlal mi?
✅ Marka adınızı nasıl güvence altına alırsınız?
✅ Rakip markalara referans verirken nerede durmalısınız?
📞 Şimdi bizimle iletişime geçin — markanızı korurken özgür ticaretin sınırlarını da bilinçli yönetin.
📧 emre@emrekurt.av.tr
📞 0551 942 20 34
#MarkaHukuku #FikriMülkiyet #SMK7 #TicariKullanım #DürüstKullanım #YedekParça #MarkaKoruması #AdilRekabet #HukukiDanışmanlık #MeşruKullanım #TicaretHukuku #EtkiliMarkaStratejisi #TescilliMarka #MarkasalKullanım #HukukVeTicaret #IPLaw #TürkHukuku #SınaiMülkiyet