Biruni Üniversitesi Davası Işığında Marka Tecavüzü ve Haksız Rekabet
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 09.10.2024 tarihli ve 2024/321 E., 2024/505 K. sayılı kararı, Türk hukuk literatüründe marka hakkı ile kamu tüzel kişiliklerinin adlarını kullanma yetkisi arasındaki çatışmaya dair önemli bir emsal teşkil ediyor.
Davanın Özeti
İstanbul 2. Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nde görülen davada, özel bir şirketin “BİRUNİ” markasına sahip olduğunu ileri sürerek, Biruni Üniversitesi’nin bu ismi sağlık hizmetlerinde kullanmasının marka tecavüzü ve haksız rekabet oluşturduğunu iddia etmesi söz konusuydu.
Mahkeme Kararları ve Süreç
İlk Derece Mahkemesi: Davalı üniversitenin “BİRUNİ” ibaresini sağlık hizmetlerinde kullanımının marka tecavüzü ve haksız rekabet teşkil ettiğine karar verdi.
Özel Daire: İlk derece mahkemesinin kararını bozarak, davalı üniversitenin yasayla kendisine tanınan hakkı kullandığını belirtti.
Hukuk Genel Kurulu: Son kararında önemli bir içtihat oluşturarak, kamu üniversitelerinin lehine karar verdi.
Hukuki Değerlendirme
Marka Tecavüzü ve Haksız Rekabet Kavramları
Yargıtay kararında belirtildiği üzere:
- 556 sayılı KHK’nın 61. maddesi tescilli markaya tecavüz sayılan halleri düzenler
- 6102 sayılı TTK’nın 54. maddesi haksız rekabet hükümlerini içerir
- Her iki kavram da haksız fiilin özel görünüm biçimi olarak kabul edilir
Hukuka Uygunluk Nedeni
Kararın en kritik noktası, 6098 sayılı TBK’nın 63. maddesindeki düzenlemedir:
“Kanunun verdiği yetkiye dayanan ve bu yetkinin sınırları içinde kalan bir fiil, zarara yol açsa bile, hukuka aykırı sayılmaz”
Biruni Üniversitesi’nin Hukuki Durumu
6525 sayılı Kanun’un 13. maddesi ile 2809 sayılı Kanun’a eklenen “Ek Madde 156” gereğince:
- Biruni Üniversitesi kamu tüzel kişiliği haiz vakıf üniversitesi olarak kuruldu
- Üniversitenin adı kanunla belirlendi
- Tıp, sağlık bilimleri gibi alanlarda eğitim vermesi yasayla öngörüldü
Yargıtay’ın Gerekçeleri
1. Kanuni Yetki Kullanımı
- Üniversitenin adını kullanması kanundan kaynaklanan bir yetki
- Bu kullanım hukuka uygunluk nedeni oluşturuyor
- Marka hukukundan muaf tutulma söz konusu değil
2. Kullanım Şekli
- Davalının kullanımlarında “BİRUNİ ÜNİVERSİTESİ” ifadesi yer alıyor
- “BİRUNİ HASTANESİ” veya “BİRUNİ LABORATUVARI” kullanımı yok
- Bağlı kuruluşlarda üniversite adının belirtilmesi zorunlu
3. Ticari Hayatın Gerçekleri
- Tıp fakültesi bulunan bir üniversitenin sağlık alanında faaliyet göstermesi kaçınılmaz
- Laboratuvar hizmetleri tıp fakültesi için vazgeçilmez
Karşı Oy Gerekçeleri
Karara muhalif kalan üyeler, özel kanuni düzenleme nedeniyle:
- Davalı üniversitenin kullanımlarının hukuka uygun olduğunu
- Bu kullanımların markaya tecavüz ya da haksız rekabet teşkil etmeyeceğini savundu
Hukuki Sonuçlar ve Önemli Noktalar
1. Emsal Değer
Bu karar, benzer durumlarla karşılaşacak kamu üniversiteleri için güçlü bir emsal oluşturuyor.
2. Marka Sahiplerinin Dikkat Etmesi Gerekenler
- Marka tescilinde kamu kurumu adlarıyla çakışma riski
- Önceki haklar araştırmasının önemi
- Kamu kuruluşlarına karşı dava açarken hukuka uygunluk nedenlerini değerlendirme
3. Kamu Kurumları İçin Rehberlik
- Kanuni adlarını kullanma konusunda güvence
- Ancak bu yetkinin sınırları içinde kalma zorunluluğu
- Markasal kullanım ile kurumsal kimlik kullanımı ayrımı
Sonuç
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun bu kararı, marka hukuku ile kamu hukukunun kesiştiği alanda önemli bir denge kurmuştur. Kararla:
- Kamu kurumlarının kanunla belirlenen adlarını kullanma hakları güvence altına alındı
- Özel hukuk kişilerinin marka haklarının mutlak olmadığı vurgulandı
- Hukuka uygunluk nedenlerinin marka hukukunda da geçerli olduğu teyit edildi
Bu karar, fikri mülkiyet hukuku ile kamu hukuku arasındaki dengeyi gözeten, hukuk güvenliği açısından önemli bir içtihat oluşturmaktadır.
Bu yazı, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2024/321 E., 2024/505 K. sayılı kararı esas alınarak hazırlanmıştır. Hukuki görüş için;
📬 İletişim Kurun
Email ✉️: emre@emrekurt.av.tr
WhatsApp 📱: 0551 942 20 34
Anahtar Kelimeler: Marka tecavüzü, haksız rekabet, kamu üniversitesi, Biruni Üniversitesi, Yargıtay kararı, fikri mülkiyet hukuku