İngiltere’den Türkiye’ye suçluların iadesi, uluslararası hukukun en hassas konularından biridir.
İade süreçleri hem Extradition Act 2003 hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) hükümlerine dayanır ve insan hakları, siyasi suçlar ve adil yargılanma hakkı çerçevesinde titizlikle incelenir.
Bu rehber, İngiltere’nin iade sistemi, Türkiye ile olan işleyişi, son yıllardaki önemli mahkeme kararları ve bu kararların emsal (precedent) etkisini kapsamlı biçimde açıklar.
🇬🇧 1. İngiltere’de İade Sürecinin Hukuki Çerçevesi
İngiltere’de suçluların iadesi, Extradition Act 2003 kapsamında yürütülür.
Bu yasa, iki farklı sistemi düzenler:
Part 1 – Avrupa Tutuklama Emri (European Arrest Warrant): Brexit sonrası yalnızca bazı özel anlaşmalarla sınırlı uygulanır. Part 2 – Diğer Ülkelerle İade (Non-EU States): Türkiye gibi AB dışı ülkeleri kapsar.
İade süreci Home Office (İçişleri Bakanlığı) tarafından başlatılır ve Westminster Magistrates’ Court önünde görülür.
Mahkeme kararı verildikten sonra nihai onay, Home Secretary tarafından verilir.
⚙️ 2. İade Sürecinin Aşamaları
İade Talebinin Alınması: Türkiye’nin talebi diplomatik kanallarla Home Office’e iletilir. Ön Değerlendirme: Talep, Extradition Act hükümlerine uygunluk açısından incelenir. Mahkeme Duruşması: Kişi mahkemeye çıkarılır, deliller ve savunmalar sunulur. Savunma: Avukatlar genellikle insan hakları, siyasi suç, sağlık riski ve çifte suçluluk ilkesi (dual criminality) üzerinden savunma yapar. Karar ve Onay: Mahkeme iade kararı verse bile Home Secretary, insan hakları veya adil yargılanma gerekçesiyle kararı reddedebilir. İtiraz (Appeal): Karar, High Court ve Supreme Court nezdinde temyiz edilebilir.
🇹🇷 3. Türkiye ile İngiltere Arasındaki İade İlişkisi
Türkiye ve İngiltere arasında özel bir ikili iade anlaşması bulunmamakla birlikte, süreç şu temellere dayanır:
1957 Avrupa Suçluların İadesi Sözleşmesi 1975 Ek Protokoller Interpol işbirliği ve karşılıklılık ilkesi (principle of reciprocity)
Türkiye’den gelen talepler, bu sözleşme hükümleri çerçevesinde Home Office ve Westminster Magistrates’ Court tarafından değerlendirilir.
⚖️ 4. İade Talebinin Reddedilme Sebepleri
İngiltere mahkemeleri Türkiye’ye yönelik iade taleplerini aşağıdaki gerekçelerle sıklıkla reddetmektedir:
AİHS m.3: İşkence veya insanlık dışı muamele riski AİHS m.6: Adil yargılanma hakkı ihlali Siyasi suç veya siyasi saikle yapılan yargılama riski Cezaevi koşulları uluslararası standartlara uygun değilse Zamanaşımı veya çifte yargılama yasağı (ne bis in idem) Ruh sağlığı, yaş veya tıbbi durum nedeniyle iade adil olmayacaksa
📚 5. İngiltere’den Türkiye’ye İade Edilmeme Kararları
Aşağıda, son yıllarda Türkiye’ye yönelik iade taleplerinin reddedildiği öne çıkan davalar özetlenmiştir:
🔹 (a) Graeme Hall Davası (2025)
Westminster Magistrates’ Court, Türkiye’nin cinsel istismar suçlamasıyla iade talep ettiği Graeme Hall’un Türkiye’ye gönderilmesine izin vermedi.
Gerekçe: Kişinin ruh sağlığının ciddi risk altında olması, intihar olasılığı ve Türkiye cezaevi koşullarının insan haklarına aykırı olabileceği yönündeki tıbbi raporlar. Hukuki Dayanak: ECHR Article 3 (kötü muamele yasağı) ve Article 6 (adil yargılanma hakkı). 🗞️ Kaynak: Doughty Street Chambers (2025)
🔹 (b) Rebecca Richardson Davası (2025)
İstanbul’da bir çocuğa yönelik suçlama nedeniyle hakkında iade talebi bulunan İngiliz öğretmen Rebecca Richardson davası halen görülmektedir.
Savunma: Türkiye’ye iade edilirse ruh sağlığının bozulacağı ve intihar riski taşıdığı, ayrıca Türkiye cezaevi koşullarının yetersiz olduğu belirtilmiştir. Emsal etkisi: Graeme Hall davası ile aynı argümanların gündeme gelmesi nedeniyle bu dosya da güçlü bir insan hakları referansı olarak değerlendirilmektedir. 🗞️ Kaynak: The Sun (Ekim 2025)
🔹 (c) Akın İpek Davası (2018–2023)
Koza İpek Holding’in eski yöneticisi Akın İpek’in iadesi, İngiltere mahkemelerince reddedildi.
Gerekçe: Türkiye’de adil yargılanma garantilerinin bulunmadığı, davanın siyasi nitelikli olduğu, yargının bağımsız olmadığı yönünde bulgular. Emsal etkisi: Sonraki tüm iade dosyalarında “siyasi suç istisnası” için temel referans oluşturmuştur. 🗞️ Kaynak: BBC Türkçe
🚫 6. Türkiye’ye İade Edilen Vaka Sayısı
2020–2025 arasında İngiltere’den Türkiye’ye iade edilen kişi sayısı son derece sınırlıdır.
Resmî verilere göre, yalnızca şiddet ve uyuşturucu suçları gibi doğrudan kamu güvenliğini ilgilendiren birkaç dosyada iade gerçekleştirilmiştir.
Buna karşın, siyasi veya insan hakları riski içeren tüm dosyalar reddedilmiştir.
🧩 7. Bu Kararlar Emsal (Precedent) Teşkil Eder mi?
İngiltere’de binding precedent sistemi yalnızca üst mahkemelerde (High Court, Court of Appeal, Supreme Court) oluşur.
Ancak Westminster Magistrates’ Court kararları da “persuasive precedent” olarak kabul edilir — yani sonraki davalarda ikna edici emsal olarak kullanılır.
Bu nedenle:
Akın İpek kararı, siyasi suç istisnası ve yargı bağımsızlığı tartışmalarında güçlü bir referanstır. Graeme Hall ve Rebecca Richardson kararları, sağlık, cezaevi koşulları ve insan hakları savunmalarında önemli dayanak oluşturur. Mahkemeler, benzer riskleri içeren Türkiye kaynaklı iade taleplerinde bu kararları düzenli olarak atıfla değerlendirir.
Sonuç olarak, bu davalar her ne kadar teknik olarak bağlayıcı olmasa da, uygulamada emsal etkisi yüksek kararlardır.
🌍 8. İnsan Hakları ve AİHS Boyutu
İngiltere, iade kararlarını verirken Human Rights Act 1998 ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi hükümlerini doğrudan uygular.
Bu çerçevede:
Madde 3 (işkence yasağı) Kişi, Türkiye’de kötü muamele veya insanlık dışı koşullara maruz kalma riski altındaysa iade reddedilir. Madde 6 (adil yargılanma hakkı) Bağımsız ve tarafsız yargı garantisi yoksa iade reddedilir. Madde 8 (özel hayat hakkı) Aile bağları ve kişisel hayat üzerindeki orantısız etki de dikkate alınır.
Bu yaklaşım, İngiltere’yi Avrupa’da en yüksek insan hakları standardını uygulayan ülkelerden biri haline getirmiştir.
❓ 9. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. İngiltere Türkiye’ye sık sık iade yapıyor mu?
Hayır. Özellikle siyasi veya insan hakları riski içeren vakalarda iadeler neredeyse her zaman reddediliyor.
2. Türkiye ile İngiltere arasında resmi iade anlaşması var mı?
Hayır. Ancak her iki ülke de 1957 Avrupa Suçluların İadesi Sözleşmesi’ne taraf olduğundan bu sözleşme esas alınır.
3. İade kararı nasıl temyiz edilir?
Önce High Court, ardından Supreme Court aşamalarıyla. İtiraz süresi genellikle 14 gündür.
4. Türkiye cezaevi koşulları gerekçesiyle iade reddedilir mi?
Evet. Mahkemeler cezaevi koşullarını AİHS standartlarıyla karşılaştırır ve uygunsuzluk varsa iadeyi reddeder.
5. İade edilmeme kararı diğer davalarda kullanılabilir mi?
Evet. Hall, Richardson ve İpek kararları sonraki dosyalar için güçlü emsal niteliğindedir.
6. İade edilen kişi doğrudan hapse mi girer?
Türkiye’de mahkeme kararı varsa cezası infaz edilir; yoksa yeniden yargılama yapılır.
7. İade edilen kişiler AİHM’e başvurabilir mi?
Evet. İç hukuk yolları tükendikten sonra AİHM’e başvurulabilir.
📜 Sonuç
İngiltere, Türkiye’ye yönelik iade taleplerini değerlendirirken, insan hakları, adil yargılanma ve siyasi tarafsızlık ilkelerini titizlikle uygular.
Son yıllarda İngiliz mahkemeleri, özellikle cezaevi koşulları ve yargı bağımsızlığı konularında Türkiye’ye iade taleplerini reddetme eğilimindedir.
Bu kararlar, yalnızca bireysel davalar için değil, gelecekteki benzer iade dosyaları için de emsal değeri yüksek yargı içtihatları oluşturmuştur.
📞 Call to Action
İngiltere’de iade davası veya uluslararası yakalama emri (Interpol Red Notice) ile karşı karşıyaysanız, hukuki haklarınızı bilmek çok önemlidir.
ZEK Legal olarak, İngiltere ve Galler’de Extradition Law, Interpol savunması ve insan hakları temelli iade itirazları konusunda profesyonel destek sunuyoruz.
📧 zeki@zeklegal.co.uk
📱 +44 7748 245 895 (WhatsApp)
#ExtraditionUK #İade #TurkeyExtradition #HumanRightsAct #ExtraditionAct2003 #İngiltereHukuku #AİHS #HumanRights #WestminsterCourt #HomeOffice #Akınİpek #GraemeHall #RebeccaRichardson #ECHRArticle3 #ECHRArticle6 #ZEKLegal #EmreKurtSolicitor #Interpol #İadeSüreci #UKLawyer #LegalGuideUK #AdilYargılanma #İnsanHaklarıUK