Vekilin özen borcundan doÄŸan sorumluluÄŸunun belirlenmesinde, benzer alanda iÅŸ ve hizmetleri üstlenen basiretli bir vekilin göstermesi gereken davranış esas alınır.” hükmüne yer verilmiÅŸtir. Bu itibarla vekil, vekil edenin yararına ve iradesine uygun hareket etme, onu zarar verici davranışlardan kaçınma yükümlülüğü altındadır. Vekaletin kapsamı, sözleÅŸmede açıkça gösterilmemiÅŸse görülecek iÅŸin niteliÄŸine göre belirlenir ( TBK m. 504/1 ). SözleÅŸmede vekaletin nasıl yerine getirileceÄŸi hakkında açık bir hüküm bulunmasa veya yapılan iÅŸlem dış temsil yetkisinin sınırları içerisinde kalsa dahi vekilin bu yükümlülüğü daima mevcuttur. Hatta malik tarafından vekilin bir taşınmazın satışında dilediÄŸi bedelle dilediÄŸi kimseye satış yapabileceÄŸi ÅŸeklinde yetkili kılınması, satacağı kimseyi dahi belirtmesi ona dürüstlük kuralını, sadakat ve özen borcunu göz ardı etmek suretiyle makul sayılacak ölçüler dışına çıkarak satış yapma hakkını vermez. Vekil edenin yararı ile baÄŸdaÅŸmayacak bir eylem veya iÅŸlem yapan vekil, deÄŸinilen maddenin son fıkrası uyarınca sorumlu olur. Bu sorumluluk BK’de daha hafif olan işçinin sorumluluÄŸuna kıyasen belirlenirken, TBK’de benzer alanda iÅŸ ve hizmetleri üslenen basiretli bir vekilinin sorumluluÄŸu esas alınarak daha da ağırlaÅŸtırılmıştır.
YARGITAY 1. HUKUK DAÄ°RESÄ° E. 2016/8937 K. 2019/5390 T. 22.10.2019
Davacılar, davalı kardeşlerinin kendilerini kandırıp bir kısmından vekaletname alıp vekalet görevini kötüye kullanmak, bir kısmını da tapuda bizzat hazır bulundurmak suretiyle yaptırdığı işlemle mirasbırakan babalarından kalan 72 numaralı parseli adına tescil ettirdiğini ileri sürerek tapu iptali-tescile, olmazsa tenkise, aksi takdirde alacağa karar verilmesini istemişlerdir.
Davalı, satış işleminin davacıların iradesine uygun olarak yapıldığını belirtip davanın reddini savunmuştur.
Getirtilen kayıt ve belgelerden, davaya konu 72 numaralı parselde mirasbırakan …’in 84/216 payı mevcut iken; davacılardan …,… ve …’in dava dışı …’a verdikleri 08.02.1995 tarihli vekaletname ile ..tarafından temsil edilerek, diÄŸer davacılar ve davalı da bizzat katılarak düzenlenen 27.02.1995 tarihli resmi akitte mirasbırakan …’in payını adlarına intikal ettirdikleri; aynı akitte H. dışındaki mirasçılardan …,…ve …in vekaleten, diÄŸerlerinin de bizzat olmak üzere paylarını davalı …’e satış suretiyle temlik ettikleri; böylece davalı …’in 17.02.1995 tarihinde dava dışı baÅŸka paydaÅŸtan satın aldığı 72/216 pay ile birlikte taşınmazda toplam 156/216 payının olduÄŸu; daha sonra anılan 156/216 payını 15.12.2006 tarihinde dava dışı …’ya sattığı, 04.10.2007 tarihinde de geri aldığı görülmektedir.
Mahkemece, tapudaki işleme vekaletname vererek katılan davacılar yönünden vekalet verilen kişinin davada yer almaması nedeniyle pasif husumet yokluğundan davanın reddine; diğer davacılar yönünden ise, tapudaki işleme bizzat katılmış olmaları nedeniyle esastan davanın reddine karar verilmiştir.
Ne var ki, yapılan değerlendirmenin isabetli olduğunu söyleyebilmek mümkün değildir.
Dava dilekçesinin içeriÄŸi ve iddianın ileri sürülüş biçiminden, somut olayda, tapudaki iÅŸleme vekaleten katılan davacılar yönünden “vekaletnamenin hile ile alınıp kötüye kullanıldığı” iddiasına; bizzat katılan davacılar yönünden de “hile” iddiasına dayanıldığı anlaşılmaktadır.
Bilindiği üzere, Borçlar Kanununun temsil ve vekalet akdini düzenleyen hükümlerine göre, vekalet sözleşmesi büyük ölçüde tarafların karşılıklı güvenine dayanır. Vekilin borçlarının çoğu bu güven unsurundan, onun vekil edenin yararına ve iradesine uygun davranış yükümlülüğünden doğar.
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda ( TBK ) sadakat ve özen borcu vekilin vekil edene karşı en önde gelen borcu kabul edilmiÅŸ ve 506. maddesinde ( 818 Sayılı Borçlar Kanununun 390. maddesi ) aynen; “Vekil, vekalet borcunu bizzat ifa etmekle yükümlüdür. Ancak vekile yetki verildiÄŸi veya durumun zorunlu ya da teamülün mümkün kıldığı hallerde vekil, iÅŸi baÅŸkasına yaptırabilir.
Vekil üstlendiği iş ve hizmetleri, vekalet verenin haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle yürütmekle yükümlüdür.
Vekilin özen borcundan doÄŸan sorumluluÄŸunun belirlenmesinde, benzer alanda iÅŸ ve hizmetleri üstlenen basiretli bir vekilin göstermesi gereken davranış esas alınır.” hükmüne yer verilmiÅŸtir. Bu itibarla vekil, vekil edenin yararına ve iradesine uygun hareket etme, onu zarar verici davranışlardan kaçınma yükümlülüğü altındadır. Vekaletin kapsamı, sözleÅŸmede açıkça gösterilmemiÅŸse görülecek iÅŸin niteliÄŸine göre belirlenir ( TBK m. 504/1 ). SözleÅŸmede vekaletin nasıl yerine getirileceÄŸi hakkında açık bir hüküm bulunmasa veya yapılan iÅŸlem dış temsil yetkisinin sınırları içerisinde kalsa dahi vekilin bu yükümlülüğü daima mevcuttur. Hatta malik tarafından vekilin bir taşınmazın satışında dilediÄŸi bedelle dilediÄŸi kimseye satış yapabileceÄŸi ÅŸeklinde yetkili kılınması, satacağı kimseyi dahi belirtmesi ona dürüstlük kuralını, sadakat ve özen borcunu göz ardı etmek suretiyle makul sayılacak ölçüler dışına çıkarak satış yapma hakkını vermez. Vekil edenin yararı ile baÄŸdaÅŸmayacak bir eylem veya iÅŸlem yapan vekil, deÄŸinilen maddenin son fıkrası uyarınca sorumlu olur. Bu sorumluluk BK’de daha hafif olan işçinin sorumluluÄŸuna kıyasen belirlenirken, TBK’de benzer alanda iÅŸ ve hizmetleri üslenen basiretli bir vekilinin sorumluluÄŸu esas alınarak daha da ağırlaÅŸtırılmıştır.
Öte yandan, vekil ile sözleÅŸme yapan kiÅŸi 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun ( TMK ) 3. maddesi anlamında iyi niyetli ise yani vekilin vekalet görevini kötüye kullandığını bilmiyor veya kendisinden beklenen özeni göstermesine raÄŸmen bilmesine olanak yoksa, vekil ile yaptığı sözleÅŸme geçerlidir ve vekil edeni baÄŸlar. Vekil vekalet görevini kötüye kullansa dahi bu husus vekil ile vekalet eden arasında bir iç sorun olarak kalır, vekil ile sözleÅŸme yapan kiÅŸinin kazandığı haklara etkili olamaz.
Ne var ki, üçüncü kiÅŸi vekil ile çıkar ve iÅŸbirliÄŸi içerisinde ise veya kötü niyetli olup vekilin vekalet görevini kötüye kullandığını biliyor veya bilmesi gerekiyorsa, vekil edenin sözleÅŸme ile baÄŸlı sayılmaması TMK’nin 2. maddesinde yazılı dürüstlük kuralının doÄŸal bir sonucu olarak kabul edilmelidir. Söz konusu yasa maddesi buyurucu nitelik taşıdığından hakim tarafından kendiliÄŸinden ( re’sen ) göz önünde tutulması zorunludur. Aksine düşünce kötü niyeti teÅŸvik etmek, en azından ona göz yummak olur. Oysa bütün çaÄŸdaÅŸ hukuk sistemlerinde kötü niyet korunmamış daima mahkum edilmiÅŸtir. Nitekim uygulama ve bilimsel görüşler bu yönde geliÅŸmiÅŸ ve kararlılık kazanmıştır.
DiÄŸer taraftan, hile ( aldatma ), genel olarak bir kimseyi irade beyanında bulunmaya, özellikle sözleÅŸme yapmaya sevk etmek için onda kasten hatalı bir kanı uyandırmak veya esasen var olan hatalı bir kanıyı koruma yahut devamını saÄŸlamak ÅŸeklinde tanımlanır. Hata da yanılma, hilede ise yanıltma söz konusudur. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun ( TBK ) 36/1. ( 818 Sayılı Borçlar Kanunu’nun ( BK ) 28/1. ) maddesinde açıklandığı üzere taraflardan biri diÄŸer tarafın kasıtlı aldatmasıyla sözleÅŸme yapmaya yöneltilmiÅŸse yanılma ( hata ) esaslı olmasa bile aldatılan taraf için sözleÅŸme baÄŸlayıcı sayılamaz. DeÄŸinilen koÅŸulların varlığı halinde aldatılan taraf hakkını kullanmak suretiyle hukuki iliÅŸkiyi geçmiÅŸe etkili ( makable ÅŸamil ) olarak ortadan kaldırabilir ve verdiÄŸi ÅŸeyi geri isteyebilir.
Hile her türlü delille ispat edilebileceği gibi iptal hakkının kullanılması hiç bir şekle bağlı değildir. Hilenin öğrenildiği tarihten itibaren bir yıllık hak düşürücü süre içerisinde karşı tarafa yöneltilecek bir irade açıklaması, defi yahut dava yoluyla da kullanılabilir.
Hal böyle olunca, yukarıda değinilen ilkeler ve olgular çerçevesinde araştırma ve değerlendirme yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme sonucunda yazılı biçimde hüküm kurulması isabetsizdir.
hata hile aldatma hata hile aldatma hata vekilin özen hata vekilin özen adi ortaklık marka ortakların kullanım hakkı adi ortaklık marka ortakların kullanım hakkı hata tapu avukat hata tapu avukat hile tapu avukat hile tapu avukat ankara gayrimenkul avukat ankara gayrimenkul avukat ankara taşınmaz avukat ankara taşınmaz avukat ankara tapu avukat ankara tapu avukat ankara hile tapu dava ankara hile tapu dava ankara aldatma tapu avukat ankara aldatma tapu avukat
