Gelin–Damat mı, Düğün Salonu mu? (FSEK Açısından Net Cevap)
Düğün sezonu başladığında her yıl aynı soru gündeme geliyor: Düğünde çalınan müzikler için telif bedelini kim öder?
Gelin–damat mı? Düğün salonu mu? DJ mi? Organizasyon firması mı?
Bu sorunun cevabı, sanıldığı gibi “kimin düğünü olduğu” ile değil; 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)’nin teknik ama son derece net hükümleriyle belirlenir.
Bu yazıda konuyu bir copyright lawyer bakış açısıyla; ancak herkesin anlayabileceği bir dille ele alıyorum.
🎼 Ana Kavram: “Umuma İletim” (FSEK m.25)
FSEK bakımından düğünlerde çalınan müziklerin hukuki niteliği “umuma iletim”dir.
FSEK m.25’e göre bir müzik eserinin; hoparlörle, DJ aracılığıyla, canlı orkestra ile veya dijital playlist (Spotify, YouTube vb.) üzerinden kamusal erişime açık bir mekânda belirli/belirsiz sayıda kişiye dinletilmesi, eser sahibinin umuma iletim hakkının kullanımını oluşturur.
Önemli not: Düğün salonları, telif hukuku açısından kamusal nitelikli ticari mekân kabul edilir. Davetlilerin “özel olarak çağrılmış” olması bu sonucu kural olarak değiştirmez.
🏢 Asıl Sorumlu Kim?
Telif hukukunda temel soru şudur: Eseri kim umuma iletiyor ve bundan ticari fayda sağlıyor?
Bu sorunun cevabı düğünlerde çoğu durumda açık biçimde düğün salonunu işaret eder.
- Mekânı işleten taraftır.
- Müzik yayını için altyapıyı sağlar.
- Organizasyondan sürekli ticari kazanç elde eder.
- Aynı mekânda yıl boyunca çok sayıda etkinlik düzenler.
Bu nedenle, uygulamada lisans alma yükümlülüğü esasen işletmeci/mekân sahibi üzerinde konumlanır (FSEK sistematiği ve sözleşme/lisans mantığı içinde).
❌ Gelin–Damat Neden Sorumlu Değil?
Gelin ve damat çoğu senaryoda:
- Hizmeti satın alan tüketici konumundadır.
- İşletmeci değildir.
- Müzik yayını üzerinde lisans alma/verme yetkisi yoktur.
Bu nedenle, meslek birliklerinin (MESAM, MSG, MÜYAP) doğrudan gelin–damada yönelmesi hukuken tartışmalı bir zemine oturabilir; asıl muhatabın çoğu olayda mekân işletmecisi olması beklenir.
⚠️ “Ben Sorumlu Değilim” Savunmaları Neden Riskli?
Aşağıdaki savunmalar pratikte çoğu zaman koruma sağlamaz:
- “DJ’i müşteri getirdi”
- “Müzik listesini gelin–damat seçti”
- “Spotify/YouTube’dan çaldık”
- “Sözleşmede müşteri sorumlu yazıyor”
Kritik nokta: Telif yükümlülüğü, çoğu durumda kanundan doğan bir sorumluluk ve fiili kullanım (umuma iletim) üzerinden değerlendirilir. Taraflar arası sözleşmedeki hüküm, üçüncü kişi olan hak sahipleri/meslek birlikleri bakımından her zaman bağlayıcı sonuç doğurmayabilir.
❓ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1) Düğün “özel davet” sayılmaz mı? Neden telif doğuyor?
Telif hukukunda “özel” kavramı, genellikle ev içi / kişisel kullanım ile sınırlıdır. Düğün salonu gibi ticari işletmelerde yapılan yayınlar çoğu durumda umuma iletim kapsamında ele alınır (FSEK m.25).
2) Davetliler aile ve arkadaşlardan oluşuyorsa yine de “umum” sayılır mı?
Evet. “Umum”, toplumun tamamı anlamına gelmez; birden fazla kişinin erişimine açık bir iletim kurgusunu ifade eder. Bu nedenle davetli listesinin sınırlı olması tek başına belirleyici değildir.
3) Müzikleri ben seçtim, DJ’i ben tuttum. Salon yine sorumlu mu?
Çoğu durumda evet. Telif sorumluluğu; “kim seçti”den ziyade, yayın fiilinin hangi işletme/mekân bünyesinde gerçekleştiğine ve ticari fayda unsuruna odaklanır.
4) Sözleşmeye “telif sorumluluğu müşteriye aittir” maddesi konursa?
Bu tür bir hüküm, salon ile müşteri arasındaki iç ilişkiyi düzenleyebilir; ancak hak sahipleri/meslek birlikleri yönünden her zaman bağlayıcı sonuç doğurmayabilir. Bu nedenle tek başına “kalkan” değildir.
5) DJ veya orkestra hiç mi sorumlu değil?
Genel kural olarak asıl sorumluluk işletmeci tarafta görülür. Ancak DJ/orkestra; organizasyonu kendi adına yapıyor, geliri doğrudan topluyor veya fiili kontrolü elinde tutuyorsa, ikincil/müşterek sorumluluk tartışmaları gündeme gelebilir.
6) “Sadece telifi geçmiş eserler çaldım” savunması işe yarar mı?
Teorik olarak mümkün olmakla birlikte pratikte zordur. Çünkü playlist içeriğinin tamamı ve telif durumları bakımından ispat yükü doğabilir; ayrıca tek bir telifli eser dahi risk yaratır.
7) Spotify / YouTube Premium kullanmak telif sorununu çözer mi?
Hayır. Bu platformlar çoğunlukla bireysel kullanım lisansları üzerinden çalışır. Ticari mekânda “umuma iletim” ihtiyacı bakımından ayrı lisans/izin gerekliliği gündeme gelebilir.
8) Meslek birlikleri düğünü denetleyebilir mi?
Evet, uygulamada denetim ve bildirim süreçleri mümkündür. Lisanssız kullanım iddiasında, talep/uzlaşma süreçleri yanında uyuşmazlık büyürse FSEK m.71 kapsamında ceza hukuku boyutu da tartışma alanına girebilir.
9) Gelin–damada doğrudan ceza kesilir mi?
Uygulamada istisnaidir ve somut olaya göre değerlendirilir. Genel yaklaşım, fiili kullanım ve ticari organizasyonun merkezinde yer alan işletmeci tarafa yönelmektir.
10) Düğün salonları pratikte ne yapmalı?
En güvenli yol; MESAM/MSG/MÜYAP gibi meslek birlikleriyle yıllık genel lisans düzenini kurmak, sözleşmeleri buna göre revize etmek ve kayıt/evrak düzenini sağlamaktır.
⚖️ Sonuç
Telif hukuku “kimin düğünü” ile ilgilenmez. Esas soru: Müziği kim umuma iletiyor ve bundan ticari fayda sağlıyor?
Bu nedenle, tipik düğün salonu senaryosunda asıl sorumluluğun düğün salonu işletmecisinde toplandığı kabul edilir.
#telifhukuku #FSEK #düğünsalonu #düğündetelif #copyrightlaw #MESAM #MSG #MÜYAP #umumailletim #fikrisinaihukuk #hukukirehber #düğünorganizasyonu #telifihlali
- Düğünde Çalınan Müzikten Kim Sorumlu? - Aralık 22, 2025
- Nice Sınıflandırması 23. Sınıf: Tekstil İplikleri ve Dikiş Malzemeleri - Aralık 22, 2025
- Nice Sınıflandırması 31. Sınıf: Tarım, Bahçecilik, Ormancılık ve Hayvancılık Ürünleri - Aralık 19, 2025