Sınai Mülkiyet Kanununun 59. Maddesi SMK m. 59
Tasarım hakkının kapsamı ve sınırları
MADDE 59- (1) Tasarımdan doğan haklar münhasıran tasarım sahibine aittir. Üçüncü kişiler, tasarım sahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki tasarım veya tasarımın uygulandığı ürünü üretemez, piyasaya sunamaz, satamaz, ithal edemez, ticari amaçlı kullanamaz veya bu amaçlarla elde bulunduramaz ya da bu tasarım veya tasarımın uygulandığı ürünle ilgili sözleşme yapmak için öneride bulunamaz.
(2) Tescilsiz tasarım, sahibine birinci fıkrada belirtilen fiilleri engelleme hakkını sadece korunan tasarımın aynısının veya genel izlenim itibarıyla ayırt edilemeyecek kadar benzerinin kopyalanarak alınması hâlinde verir. Korunan tasarımın kendi tasarımından önce kamuya sunulduğunu makul yollarla bilmesi mümkün olmayan bir tasarımcı tarafından bağımsız olarak yapılan tasarımın koruma kapsamındaki tasarımdan kopyalanmış olduğu kabul edilmez.
(3) Aşağıda sayılan fiiller tasarım hakkının kapsamı dışındadır:
a) Özel amaçla sınırlı kalan ve ticari amaç taşımayan fiiller.
b) Deneme amaçlı fiiller.
c) Ticari uygulamadaki dürüstlük kuralları ile bağdaşır olmak, tasarımın normal
kullanımını gereksiz şekilde tehlikeye sokmamak ve kaynak göstermek şartları ile eğitim veya
referans amaçlı çoğaltmalar.
ç) Yabancı ülkede kayıtlı olup geçici olarak Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde
bulunan deniz veya hava taşıt araçlarındaki ekipman, bu araçların onarımı için kullanılmak üzere ithal edilen yedek parça ve aksesuarlar ile bu araçların onarım fiilleri.
(4) Birleşik ürünün görünümüne bağımlı olan parçaların, birleşik ürüne orijinal görünümünü yeniden kazandırmak üzere onarım amacıyla ve bu parçaların kaynağı konusunda yanıltıcı olmamak şartıyla tasarımın piyasaya ilk sürüldüğü tarihten üç yıl sonra kullanılması tasarım hakkının ihlali sayılmaz.
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 59. Maddesinde Düzenlenen Tasarım Hakkının Kapsamı ve Tasarım Hakkının Sınırları
Giriş
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 59. maddesi, tasarım hakkının kapsamını ve tasarım hakkının sınırlarını düzenlemektedir. Bu maddeye göre, tasarım hakkı, tasarımın tümü veya bir parçasının çizgi, şekil, biçim, renk, doku gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümünü korur. Tasarım hakkı, tasarımın sahibine, tasarımın kullanılmasına ilişkin olarak özel haklar sağlar.
Tasarım Hakkının Kapsamı
Tasarım hakkı, tasarımın tümü veya bir parçasının çizgi, şekil, biçim, renk, doku gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümünü korur. Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının görünümünü kapsayabilir.
Tasarım hakkı, tasarımın aşağıdaki özelliklerini korur:
- Çizgi: Tasarımın ürünün dış hatlarını oluşturan özelliklerdir.
- Şekil: Tasarımın ürünün üç boyutlu özelliklerini oluşturan özelliklerdir.
- Biçim: Tasarımın ürünün boyutlarını ve oranlarını oluşturan özelliklerdir.
- Renk: Tasarımın ürünün yüzeyindeki renkleri oluşturan özelliklerdir.
- Doku: Tasarımın ürünün yüzeyinin dokularını oluşturan özelliklerdir.
Tasarım Hakkının Sınırları
Tasarım hakkı, aşağıdaki hallerde koruma sağlamaz:
- Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı tasarımlar.
- Teknik bir işlevin zorunlu bir sonucu olan tasarımlar.
- Bir teknik çözümü veya bir ürün veya hizmetin işlevselliğini açıkça ortaya koyan tasarımlar.
- Tanınmış bir kişi veya ürünün benzerliğini içeren tasarımlar.
- Kamu Düzeni ve Genel Ahlaka Aykırı Tasarımlar
Tasarım hakkı, kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı tasarımları korumaz. Kamu düzeni, devletin temel düzenini oluşturan kurallar bütünüdür. Genel ahlak ise, toplumda genel olarak kabul gören ahlaki kurallardır.
Teknik Bir İşlevin Zorunlu Bir Sonucu Olan Tasarımlar
Tasarım hakkı, teknik bir işlevin zorunlu bir sonucu olan tasarımları korumaz. Teknik bir işlev, ürünün temel işlevini yerine getirmesini sağlayan özelliktir.
Bir Teknik Çözümü veya Bir Ürün veya Hizmetin İşlevselliğini Açıkça Ortaya Koyan Tasarımlar
Tasarım hakkı, bir teknik çözümü veya bir ürün veya hizmetin işlevselliğini açıkça ortaya koyan tasarımları korumaz. Bu tür tasarımlar, tasarımın ayırt edici niteliklerini taşımaz.
Tanınmış Bir Kişi veya Ürünün Benzerliğini İçeren Tasarımlar
Tasarım hakkı, tanınmış bir kişi veya ürünün benzerliğini içeren tasarımları korumaz. Tanınmış bir kişi veya ürün, toplumda geniş bir kesim tarafından bilinen ve tanınan kişi veya üründür.teknik
Yargıtay kararlarında, tasarım hakkının kapsamı konusunda çeşitli değerlendirmeler yapılmıştır.
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2022/304 E., 2022/1031 K. sayılı kararında, “Tasarım hakkı, tasarımın yeni ve ayırt edici niteliklere sahip olması halinde doğar. Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının çizgi, şekil, biçim, renk, doku gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümünü korur. Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının görünümünü kapsayabilir. Tasarım hakkı, kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı tasarımlar, teknik bir işlevin zorunlu bir sonucu olan tasarımlar, bir teknik çözümü veya bir ürün veya hizmetin işlevselliğini açıkça ortaya koyan tasarımlar ve tanınmış bir kişi veya ürünün benzerliğini içeren tasarımlar dışında kalan tasarımları korur.” denilmiştir.
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2022/456 E., 2022/1450 K. sayılı kararında ise, “Tasarım hakkı, tasarımın yeni ve ayırt edici niteliklere sahip olması halinde doğar. Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının çizgi, şekil, biçim, renk, doku gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümünü korur. Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının görünümünü kapsayabilir. Tasarım hakkı, kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı tasarımlar, teknik bir işlevin zorunlu bir sonucu olan tasarımlar, bir teknik çözümü veya bir ürün veya hizmetin işlevselliğini açıkça ortaya koyan tasarımlar ve tanınmış bir kişi veya ürünün benzerliğini içeren tasarımlar dışında kalan tasarımları korur. Ancak, tasarım hakkının koruma kapsamı, tasarımın özelliklerine göre değişebilir.” denilmiştir.
Sonuç
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 59. maddesi, tasarım hakkının kapsamını ve tasarım hakkının sınırlarını düzenlemektedir. Bu maddeye göre, tasarım hakkı, tasarımın tümü veya bir parçasının çizgi, şekil, biçim, renk, doku gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümünü korur. Tasarım hakkının sınırları, kamu düzeni, genel ahlak, teknik işlevsellik ve tanınmış kişi veya ürünlere ilişkin hükümlerdir.
Tescilsiz Tasarımlarda Haksız Rekabet; orjinallik ve karıştırılma ihtimali 89
Tescilsiz Tasarımların Korunması FLower Kararı 89
