Karayolları Trafik Kanunu’nun koyduğu kurallara uyulması zorunludur. Ancak bu kuralların her türlü ihlali, sürücünün, kasta yakın bir kusuru olduğunu göstermemektedir. Anılan Kanunun 47. maddesinde belirtilen kusur hâllerinin hepsinin, aynı zamanda ağır kusur olarak nitelendirilmesini gerektiren bir yasal düzenleme de bulunmamaktadır. Aksine, asli kusurun varlığı teminat kapsamında kalabileceği gibi, sonucun gerçekleşme şekli ağır kusuru gösteriyorsa, tali kusur hâlinde dahi teminat dışında kalma söz konusu olabilir. İşte bu nedenle, Genel Şartların 4/a maddesindeki düzenlemede, tam kusurdan bahsedilmeyip sadece kişilerin kasti hareketleri veya ağır kusurları sonucunda meydana gelmiş olma olgusuna yer verilmiştir. Buradan çıkan sonuç, nitelikleri gereği rücu davalarında, her somut olayın kendi özelliği çerçevesinde değerlendirilmesinin gerektiğidir.
YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2017/17-1083 K. 2019/26 T. 29.1.2019
2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun ( KTK ) ( dava tarihi itibari ile yürürlükte bulunan ) 91/1. maddesinde, “İşletenlerin, bu kanunun 85/1 maddesine göre olan sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunludur”; 85/1. maddesinde, “Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün unvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.”; 85/ son maddesinde ise, “işleten ve araç işleticisi teşebbüsün sahibi, aracın sürücüsünün veya aracın kullanılmasına katılan yardımcı kişilerin kusurundan kendi kusuru gibi sorumludur.” hükümlerine yer verilmiştir.
Poliçenin düzenlendiği ve davanın açıldığı tarihte yürürlükte olan Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası ( KZMSS ) Genel Şartlarının A.1. maddesi, “Sigortacı bu poliçede tanımlanan motorlu aracın işletilmesi sırasında bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet vermesinden dolayı 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na göre işletene düşen hukuki sorumluluğu, zorunlu sigorta limitlerine kadar temin eder” düzenlemesini getirmiş iken; “Sigortanın Kapsamı” başlıklı A.3. maddesinde ise; “Sigortacı, poliçede tanımlanan motorlu aracın işletilmesi sırasında, üçüncü şahısların ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet vermiş olmasından dolayı, 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na göre sigortalıya düşen hukuki sorumluluk çerçevesinde bu Genel Şartlarda içeriği belirlenmiş tazminatlara ilişkin talepleri, kaza tarihi itibariyle geçerli zorunlu sigorta limitleri dâhilinde karşılamakla yükümlüdür. Sigortanın kapsamı üçüncü şahısların, sigortalının Karayolları Trafik Kanunu çerçevesindeki sorumluluk riski kapsamında, sigortalıdan talep edebilecekleri tazminat talepleri ile sınırlıdır… Bu sigorta, sigortalının haksız taleplere karşı savunmasını bu genel şartların B.2.4. maddesi hükmü çerçevesinde temin eder.” ibarelerine yer verilmiştir.
Yine, Kanun’un 95. maddesiyle sigorta sözleşmesinden veya sigorta sözleşmesine ilişkin Kanun hükümlerinden doğan ve tazminat yükümlülüğünün kaldırılması veya miktarının azaltılması sonucunu doğuran hâllerin zarar görene karşı ileri sürülemeyeceği, ödemede bulunan sigortacının, sigorta sözleşmesine ve bu sözleşmeye ilişkin kanun hükümlerine göre, tazminatın kaldırılmasını veya azaltılmasını sağlayabileceği oranda sigorta ettirene başvurabileceği hüküm altına alınmıştır. Burada düzenlenen rücu hakkı kaynağını sigorta sözleşmesi ilişkisinden almaktadır. Eş söyleyişle; bu rücu hakkının kaynağını halefiyet ilkesinden almamakta, sözleşme ve Yasa gereği sigorta ettirene karşı defi hakkı bulunan sigortacının, bu hakka dayanarak kendi akidine dönmesini sağlamaktadır ( Ulaş, I: Uygulamalı Zarar Sigortaları Hukuku, Ankara 2012, s:1010 ).
Hangi hâllerin sigortalıya rücu hakkı vereceği Genel Şartlar’ın “Zarar Görenlerin Haklarının Saklı Tutulması ve İşletene Rücu Hakkı” başlıklı B.4. maddesinde düzenlenmiş ve bu madde ile de sigorta sözleşmesinden veya sigorta sözleşmesine ilişkin Kanun hükümlerinden doğan ve tazminat yükümlülüğünün kaldırılması veya miktarının azaltılması sonucunu doğuran hâllerin zarar görene karşı ileri sürülemeyeceği bir kez daha vurgulanmıştır.
Somut olayda davacı sigortacı; araca haddinden fazla yük yükleyerek aracın dikkatsiz ve tedbirsiz kullanıldığını, aracın römorkunda 8.40 m genişliğinde gemi bloğu taşınmasına rağmen sigortalı tarafından gerekli trafik önlemlerinin alınmadığını, kazanın oluşunda sigortalı araç sürücüsünün tam kusurlu olduğunu belirtmiş, kendi akidi olan sigortalısından rücuen tazminat isteminde bulunmuştur. Bir başka anlatımla davacı sigortacı, Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nın B.4.a ve B.4.e maddelerine dayanmıştır.
Bu durumda uyuşmazlığın çözümü için bu maddelerde düzenlenen “ağır kusur veya kasıt hâli” ile “ istiap haddinin aşılması vb.” hâllerin açıklanması gerekmektedir.
Taraflar arasında akdi ilişkiyi düzenleyen sigorta poliçesinin sigortacının işletene rücu hakkını düzenleyen B.4/a maddesi; sorumlu olduğu kişilerin kasti bir hareketi veya ağır kusuru sonucunda meydana gelmiş ise sigortacının zarar görene ödeme yaptıktan sonra kendi sigortalısına rücu edebileceği hükme bağlanmış bulunmaktadır. Görüldüğü gibi maddede tam kusurdan değil, kasıt veya ağır kusurdan söz edilmektedir.
Kast, ceza hukukunda suçun manevi unsuru olup, yasanın suç saydığı bir fiili bilerek ve isteyerek işlemek iradesi anlamına gelir. Kast, özel hukukta ise kusur çeşitlerinden olup, haksız bir sonucun elde edilmesi için bilerek ve isteyerek yapılan iradi faaliyettir. Kusur ise, tazminatı veya cezalandırılmayı gerektiren hukuka aykırı davranış biçimidir. Kusur, ihmal veya tedbirsizlik sonucunda ortaya çıkar. Ayrıca borçlunun sözleşmenin gereklerini yerine getirmemesi akdi kusurdur. İhmal; haksız sonuca yönelmemekle birlikte, durumun ve koşulların gerektirdiği dikkat ve özeni göstermeme hâli, dikkatsizlikten ve/veya özensizlikten kaynaklanan kusur; savsama ve gerekli özeni göstermeme durumudur ( Y., E: Hukuk Sözlüğü, Ankara 1996, s:363, 451, 490 ).
Öğretide ve yargısal uygulamada yerleşik şekliyle sadece kusurun “ihmal türü” kusur sözcüğü ile ifade edilmekte, “kast türü” ise yine “kast” olarak anılmaktadır.
Karayolları Trafik Kanunu’nda, Yönetmelikte ve Tüzükte, karayolundan yararlanan motorlu araç sürücüleri, yayalar ve hayvan güdücülerin hâl ve hareketleri belli kurallara bağlanmıştır. Bu kurallar kusurun belirlenmesinde önemli bir unsur olup, bunlara aykırı davranış, sorumluluk hukuku açısından kusurlu davranış olarak kabul edilir. Trafik kuralları nitelik açısından iki grupta toplanır. Bunlardan ilkinde, karayolundan yararlanacakların davranış biçimi teknik ve objektif olarak tüm kapsamıyla belirlenip tanımlanmış ve objektif hukuk normu hâline getirilmiştir. İkincisi ise; karayolundan yararlananlara belli durum ve koşullarda özen yükleyen kurallardır. Ayrıca, her kusur, sorumluluk için mutlak bir değer ifade etmez; zararın uygun sebebi olan ve zarar tehlikesi ihtimalini artıran kusurlar önemlidir.
İşte bu noktada “ağır kusur” kavramı ve somut olayda ağır kusurun varlığından söz edilip edilemeyeceği irdelenmelidir.
Ağır kusur, yargısal kararlarda “aynı durum ve koşullar altında her mantıklı insanın göstereceği en ilkel ( basit ) dikkat ve özenin gösterilmemesi” şeklinde tanımlanmaktadır. Başka bir anlatımla ağır kusurda; hâl ve şartların yüklediği özen gösterme ve tedbir alma ödevlerine veya bir hareket tarzı emreden kurallara “tam bir aldırmazlık” söz konusudur. Ağır kusur, bağışlanması kesinlikle olanaksız olan irade eksikliği esasına dayanır. Yargıtay’ın yerleşik uygulamalarına göre de ağır kusur kavramı bir özel hukuk kavramı olarak; kasıt olmamakla beraber kasta yakın bir kusurun varlığını ifade etmektedir.
Yukarıda da açıklandığı gibi, trafik kurallarının büyük çoğunluğu, karayolundan yararlanan sürücü ve yayalara belli durumlarda kesin olarak belirlenmiş ( objektif ) nitelikte bir hareket tarzı emreder. Bu kurallar karşısında kişinin bir takdir ve değerlendirme hakkı yoktur. Ne emredilmişse ona uymak zorunluluğu vardır; özenin ölçüsü kuralın kendisidir. Ancak, kusurun derecelendirilmesinde somut olayın özelliği de gözetilmelidir; belli bir hareket tarzını emreden mutlak nitelikteki bir trafik kuralı ihlal edilmesine rağmen, ağır kusur kavramından ayrılmak gerekebilir.
Nitekim aynı ilkeler Hukuk Genel Kurulunun 10.12.2003 tarihli ve 2003/11- 756 E., 2003/743 karar sayılı kararında da detaylı bir biçimde açıklanmıştır.
KZMSS poliçesi genel şartlarının B.4.e maddesi göre ise, tazminatı gerektiren olay, yolcu taşımaya ruhsatlı olmayan araçlarda yolcu taşınması veya yetkili makamlarca tespit edilmiş olan istiap haddinden fazla yolcu veya yük taşınması veya patlayıcı ve tehlikeli maddeleri taşıma ruhsatı bulunmayan araçlarda, bu maddelerin parlama, tutuşma ve infilâkı yüzünden meydana gelmiş ise, bu takdirde de sigortacı üçüncü kişilerin bu sebeplerle oluşan zararlar karşılandıktan sonra kendi âkidi olan sigorta ettirene rücu edebilme hakkına sahip olacaktır ( Ulaş, I: s:1034 vd. ).
Uygulamada bu konudaki uyuşmazlık genellikle istiap haddi ile ilgili olmaktadır. Bu hâllerde de istiap haddinin aşılması ile riziko arasında uygun bir illiyet bağının mevcudiyeti şarttır. Sigortacının bu madde hükmünden yararlanabilmesi için istiap haddinden fazla yük taşınması ve istiap haddinden fazla yük taşınması hâlinin de münhasıran kazanın oluşumunda etken olması gerekmektedir.
Nitekim aynı ilkeler Hukuk Genel Kurulunun 05.12.2001 tarihli ve 2001/11-1109 E., 2001/1108 K. sayılı kararında da benimsenmiştir.
Davacı sigortacı tarafından dayanılan Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nın B.4.a ve B.4.e maddeleri yukarıda ayrıntılı biçimde açıklanmıştır. Şimdi davalı sigortalının kazaya neden olan eyleminin niteliği üzerinde durulmasında da yarar vardır.
Kaza tespit tutanağında Billur Sokak’tan Tersaneler istikametine gitmekte olan aracın Gispir Hastanesi önüne geldiğinde davacı şirkete sigortalı olan araçla çarpışması sonucu yaralamalı ve maddi hasarlı trafik kazasının meydana geldiği, sigortalı araç sürücüsünün 2918 Sayılı KTK’nın 47/1-d ( trafik güvenliği ve düzeni ile ilgili olan ve yönetmelikte gösterilen diğer kural, yasak, zorunluluk veya yükümlülüklere uymamak ) maddesini ihlal ettiği belirtilmiştir. Not olarak da sigortalı araç sürücüsünün arkasındaki römorkla birlikte üzerinde 8.40 m gemi bloğu taşıdığı ve trafik yönünden gerekli önlemlerin alınmasında yetersiz kaldığı yönünde gözleme yer verilmiştir.
Eskort görevlisi ceza soruşturmasında tanık sıfatıyla verdiği beyanında; tepe lambalı eskort aracı ile 300 metre ileride Gispir Kavşağında yolu kesmek için elinde el feneri, üzerinde fosforlu yelek ile ışıklara doğru yöneldiğini, karşıdan gelen aracı yavaşlaması ve durması için defalarca uyarmasına rağmen, aracın yola devam ettiğini ve durmuş vaziyette olan gemi bloğu yüklü araçtaki malzemelere çarparak durabildiğini ifade etmiş; sigortalı aracın sürücüsü de şüpheli sıfatıyla verdiği ifadesinde; kavşağa gelmeden ışıklara 100 m kala aracı durdurduğunu, önünde seyreden tepe lambalı eskort aracına yolu kesmesini söylediğini, tepe lambalı eskort aracı sürücüsünün elinde el feneri ile araçtan inip karşıdan gelmekte olan aracı durdurmak istediğini, bahse konu aracın durmayarak yola devam ettiğini ve gemi bloğu malzemesi yüküne çarptığını beyan etmiştir.
Hükme esas alınan bilirkişi raporunda sigortalının yük nakli için gerekli izinleri almış olmasına rağmen seyir esnasında uyarıcı tepe lambalı olan aracın karşı yönden gelen aracı uyaramadığı, bu nedenle kazanın meydana gelmesinde davalı sürücünün %100 kusurlu olduğu şeklinde görüş bildirilmiştir.
Dosyanın incelenmesinde; İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Daire Başkanlığı/Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü’nün 06.04.2005 tarihli yazısı ile davalı şirkete ait araçlar ile 06.04.2009 ve 09.04.2009 tarihleri 10.00-16.00 ve 22.00-06.00 saatleri arasında, ( 22m-9m-8m ) boyutlarında gemi bloğu taşınmasına izin verildiği, bu izin çerçevesinde polis ve jandarmanın bilgilendirildiği anlaşılmaktadır.
Davaya esas kaza 09.04.2009 tarihinde ve saat 02.30’da meydana gelmiş ve taşınan bloğun 8.40m genişliğinde olduğu tespit edilmiştir. İzin 9m genişlik için verildiğinden istiap haddi aşılmadığı gibi kaza da münhasıran taşınan yük nedeniyle meydana gelmemiştir. Bu durumda davacı sigortacının Genel Şartların B.4.e maddesine dayanarak rücuen tazminat talebinde bulunamayacağı açıktır.
Üzerinde durulması ve tartışılması gereken davalı tarafa atfedilen kusurun ağır kusur sayılıp sayılamayacağıdır.
Karayolları Trafik Kanunu’nun koyduğu kurallara uyulması zorunludur. Ancak bu kuralların her türlü ihlali, sürücünün, kasta yakın bir kusuru olduğunu göstermemektedir. Anılan Kanunun 47. maddesinde belirtilen kusur hâllerinin hepsinin, aynı zamanda ağır kusur olarak nitelendirilmesini gerektiren bir yasal düzenleme de bulunmamaktadır. Aksine, asli kusurun varlığı teminat kapsamında kalabileceği gibi, sonucun gerçekleşme şekli ağır kusuru gösteriyorsa, tali kusur hâlinde dahi teminat dışında kalma söz konusu olabilir. İşte bu nedenle, Genel Şartların 4/a maddesindeki düzenlemede, tam kusurdan bahsedilmeyip sadece kişilerin kasti hareketleri veya ağır kusurları sonucunda meydana gelmiş olma olgusuna yer verilmiştir. Buradan çıkan sonuç, nitelikleri gereği rücu davalarında, her somut olayın kendi özelliği çerçevesinde değerlendirilmesinin gerektiğidir.
Somut olayda da; araç taşınmasına izin verilen yük ile kendisine izin verilen saatlerde yola çıkmış, eskort, uyarıcı ışık gibi gerekli olan güvenlik önlemlerini kendisi aldığı gibi, varsa gerekli olan diğer önlemlerin alınması için de ilgili kolluk birimlerine müracaatta bulunmuş, kavşağa gelmeden aracını durdurmuş ve eskort eşliğinde karşıdan gelen araç durdurulmaya çalışılmıştır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda davalı sürücü %100 kusurlu kabul edilmiştir. Bu kusur şekli de ağır kusur veya kast olarak nitelendirilemeyeceğinden davacı sigortacı Genel Şartların B.4.a maddesine dayanarak da rücuen tazminat talebinde bulunamayacaktır.
Trafik Kazası, Tutanağın Geçerliliği, Polis Memurlarının Dinlenmesi 2462
Trafik Kazası Nedeniyle Değer Kaybı Kazanç Kaybı 1799
https://www.milliyet.com.tr/ekonomi/kaza-yapanlara-onemli-uyari-deger-kaybini-kendiniz-alin-6456780
trafik kaza dava trafik kaza dava trafik kaza avukat trafik kaza avukat trafik kaza ankara dava trafik kaza ankara dava trafik kaza ankara avukat trafik kaza ankara avukat trafik dava ankara trafik dava ankara trafik tazminat ankara trafik tazminat ankara trafik değer kaybı ankara trafik değer kaybı ankara trafik değer kaybı davası trafik değer kaybı davası değer kaybı davası ankara değer kaybı davası ankara trafik kazası asli kusur trafik kazası asli kusur trafik kazası ankara dava trafik kazası ankara dava
