Sınai Mülkiyet Kanununun 112. Maddesi Patent ve Ortaklık
Ortaklık İlişkisi ve Patentin bölünmezliği
SMK Madde 112- (1) Patent başvurusu veya patent birden çok kişiye aitse hak üzerindeki ortaklık taraflar arasındaki anlaşmaya göre, böyle bir anlaşma yoksa 4721 sayılı Kanundaki(Türk Medeni Kanunu’nun 688. maddesi “paylı mülkiyet”i düzenler) paylı mülkiyete ilişkin hükümlere göre belirlenir. Her hak sahibi diğerlerinden bağımsız olarak aşağıdaki işlemleri kendi adına yapabilir:
a) Kendisine düşen pay üzerinde serbestçe tasarrufta bulunur.
b) Diğer hak sahiplerine bildirimde bulunduktan sonra buluşu kullanabilir.
c) Patent başvurusu veya patentin korunması için gerekli önlemleri alabilir.
ç) Birlikte yapılan patent başvurusu veya alınan patentin sağladığı hakların herhangi bir şekilde tecavüze uğraması hâlinde üçüncü kişilere karşı hukuk davası açabilir. Diğer hak sahiplerinin davaya katılabilmeleri için, durum, davayı açan tarafından davanın açıldığı tarihten itibaren bir ay içinde kendilerine bildirilir.
(2) Buluşun kullanılması amacıyla üçüncü kişilere lisans verilmesi için hak sahiplerinin oybirliği şarttır. Ancak lisans verme konusunda oybirliği sağlanamaması hâlinde mahkeme, mevcut şartları göz önünde tutarak hakkaniyet gereğince bu yetkiyi hak sahiplerinden birine veya birkaçına verebilir.
(3) Üzerinde birden çok kişinin hak sahipliği söz konusu olsa dahi patent başvurusu veya patentin devri ya da üzerlerinde hak tesisi için bölünebilmeleri mümkün değildir.
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 112. Maddesinde Düzenlenen Ortaklık İlişkisi ve Patentin Bölünmezliği
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 112. maddesi, patent başvurusu veya patentin birden çok kişiye ait olması durumunda ortaklık ilişkisini düzenlemektedir. Bu maddeye göre, patent başvurusu veya patent birden çok kişiye aitse hak üzerindeki ortaklık taraflar arasındaki anlaşmaya göre, böyle bir anlaşma yoksa 4721 sayılı Kanundaki paylı mülkiyete ilişkin hükümlere göre belirlenir.
Ortaklık İlişkisinin Kurulması
Patent başvurusu veya patentin birden çok kişiye ait olması durumunda ortaklık ilişkisi, aşağıdaki şekillerde kurulabilir:
- Sözleşme: Taraflar, aralarında bir ortaklık sözleşmesi yaparak patent başvurusu veya patentin ortak sahipliğine ilişkin hükümleri belirleyebilirler.
- Kanuni ortaklık: Taraflar arasında ortaklık sözleşmesi olmasa da, aşağıdaki durumlarda kanuni ortaklık hükümleri uygulanabilir:
- Buluş ortaklığı: Buluş, birden çok kişi tarafından birlikte gerçekleştirilmişse, bu kişiler arasında buluş ortaklığı hükümleri uygulanır.
- İşveren-işçi ortaklığı: Bir buluş, işverenin faaliyet alanı içinde çalışan bir işçi tarafından gerçekleştirilmişse, bu buluş, işveren ve işçi arasında işveren-işçi ortaklığı hükümlerine tabidir.
Ortaklığın Kapsamı
Patent başvurusu veya patentin ortak sahipliğine ilişkin ortaklık sözleşmesinde, ortaklığın kapsamı açıkça belirtilmelidir. Sözleşmede, ortaklığın kapsamına giren buluşlar, ortaklığın süresi ve ortaklığın sona ermesi gibi hususlar yer almalıdır.
Ortaklığın kapsamı açıkça belirtilmemişse, ortaklığın kapsamına patent başvurusu veya patentin konusu olan buluşlar dahil olur.
Ortaklığın Sona Ermesi
Patent başvurusu veya patentin ortaklığı, aşağıdaki şekillerde sona erebilir:
- Sözleşme: Taraflar, aralarında bir ortaklık sözleşmesi yaparak ortaklığı sona erdirebilirler.
- Kanuni sona erme: Kanuni ortaklık hükümlerine tabi olan bir ortaklıkta, ortaklığın sona ermesi için aşağıdaki hususlar gerçekleşmelidir:
- Buluş ortaklığında: Buluşun buluşçularının tamamının ölümü veya ortaklığın sona ermesine ilişkin ortak kararı.
- İşveren-işçi ortaklığında: İşçinin işverenin yanındaki işinden ayrılması.
Patentin Bölünmezliği
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 112. maddesinin birinci fıkrasında, patentin bölünmezliği ilkesi düzenlenmiştir. Bu ilkenin gereğince, patent başvurusu veya patent, birden çok kişiye aitse, bu kişilerin her biri, patentin tamamı üzerinde hak sahibi olur.
Patentin bölünmezliği ilkesi, patentin ekonomik değerinin korunması için önemli bir ilkedir. Bu ilke sayesinde, patent sahibi, patentin tamamı üzerinde hak sahibi olur ve patentin kullanımından elde ettiği gelirleri tek başına elde edebilir.
+--------------------+ +--------------------+
| | | |
| Joint Patent | -----> | Inventor A |
| (Light Bulb) | | |
| | | - Pay: 50% |
| | | - Contribution: X |
| | | |
+--------------------+ +--------------------+
|
| Payout based on
| agreed distribution
| (e.g., 50/50)
|
+--------------------+ +--------------------+
| | | Inventor B |
| Joint Patent | -----> | |
| (Light Bulb) | | - Pay: 50% |
| | | - Contribution: Y |
| | | |
+--------------------+ +--------------------+
Bu şema,
- iki mucit, A ve B arasında bir patentin (ampul simgeliyor) ortak mülkiyetini göstermektedir.
- Her biri eşit pay payları ile temsil edilen patentten %50 paya sahiptir.
- Ancak, X ve Y ile gösterilen katkıları farklı olabilir, bunlar farklı teknik uzmanlık seviyeleri, finansal yatırım veya icat üzerine harcanan zamanı temsil edebilir.
- Patentten yapılacak ödeme, bu durumda %50/%50, kararlaştırılan dağıtıma göre olacaktır.
SMK 112'nin 1. Fıkrasında Atıf Yapılan 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu'nda Paylı Mülkiyet Madde 688
Türk Medeni Kanunu’nun 688. maddesinde tanımlanan paylı mülkiyet, birden çok kişinin, maddi olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla malik olma durumudur. Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır.
Paylı mülkiyet, gerçek kişiler arasında olabileceği gibi, tüzel kişiler arasında da olabilir. Paylı mülkiyet, bir arsa, bina, ev, araba, ticari işletme gibi maddi bir mal üzerinde olabileceği gibi, fikri mülkiyet hakları üzerinde de olabilir.
Paylı mülkiyet sahiplerinin her biri, kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahiptir. Bu hak ve yükümlülükler şunlardır:
- Kullanım hakkı: Paydaşlardan her biri, diğerlerinin hakları ile bağdaştığı ölçüde paylı maldan yararlanabilecek ve onu kullanabilecektir.
- Satış hakkı: Paydaşlardan her biri, payını başkasına satabilir, rehnedebilir veya bağışlayabilir.
- Ücretlendirme hakkı: Paydaşlardan her biri, payına düşen kira veya diğer gelirlerden pay alabilecektir.
- Zararın giderilme hakkı: Paylı malın zarara uğraması halinde, paydaşlardan her biri, zararın giderilmesine katılmak zorundadır.
Paylı mülkiyetin sona ermesi, paydaşlardan birinin payını diğer paydaşlara satması, paydaşlardan birinin payını kaybetmesi veya paydaşların anlaşarak paylı mülkiyetten çıkmaları ile mümkündür.
Paylı Mülkiyetin Özellikleri
Paylı mülkiyetin başlıca özellikleri şunlardır:
- Paydaşların ortaklaşa mülkiyet hakkı vardır. Paydaşların her biri, paylı malın tamamına belli paylarla maliktir.
- Paylar eşit olabilir veya eşit olmayabilir. Paylar eşit değilse, paydaşların payları, paylı malın değerine göre belirlenir.
- Paydaşların hak ve yükümlülükleri, paylarına göre belirlenir. Paydaşların her biri, kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahiptir.
Paylı Mülkiyetin Örnekleri
Paylı mülkiyetin örnekleri şunlardır:
- Ortak bir arsa üzerinde inşa edilen iki ayrı ev.
- Bir apartmanın ortak kullanım alanları.
- Bir şirketin ortak hisse senetleri.
- Bir fikri mülkiyet hakkının birden çok kişi tarafından birlikte sahip olunması.
Paylı mülkiyet, günlük hayatta sıklıkla karşılaşılan bir mülkiyet türüdür. Paylı mülkiyet sahiplerinin, paylı mülkiyetin özelliklerini ve hak ve yükümlülüklerini iyi bilmeleri önemlidir.
European Patent Convention (Avrupa Patent Sözleşmesi), Avrupa’da patent başvurularını düzenleyen bir hukuki çerçevedir. Ortaklık ilişkileri ve patentin bölünmezliği ile ilgili konular genellikle EPC’nin farklı maddeleri altında düzenlenmiştir.
Patentin bölünmezliği konusu, Avrupa Patent Sözleşmesi’nin 72. maddesinde ele alınmıştır. Bu madde, bir patentin bir bütün olarak ele alınması gerektiğini belirler ve bir patentin bölünmesinin mümkün olmadığını ifade eder.
Öte yandan, ortaklık ilişkileri veya başvuru sahipleri arasındaki haklar ve yükümlülükler EPC’nin çeşitli maddeleri altında düzenlenmiştir. Özellikle, başvurular sırasında veya patentin verilmesi sonrasında ortaya çıkabilecek durumları düzenleyen 61., 62., 71., 118. ve benzeri maddeler, ortak başvuru sahipleri veya patent sahipleri arasındaki ilişkilere odaklanır.
Sonuç
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 112. maddesi, patent başvurusu veya patentin birden çok kişiye ait olduğu durumlarda, ortaklık ilişkisini ve patentin bölünmezliğini düzenlemektedir. Bu düzenleme, patent sahiplerinin haklarını korumak ve patentin değerini korumak için önemli bir rol oynamaktadır.
Sınai Mülkiyet Kanununun(SMK) 110. Maddesi Patent Başvurularında Hak Sahipliği
Sınai Mülkiyet Kanununun(SMK) 111. Maddesi Patentin Gaspı
http://www.ilhanhelvacidersleri.com/turk-medeni-kanunu/turk-medeni-kanunu-madde-688
