Sınai Mülkiyet Kanunu(SMK) Madde 151 Yoksun Kalınan Kazanç
Yoksun Kalınan Kazanç
MADDE 151
- Hak sahibinin uğradığı zarar, fiili kaybı ve yoksun kalınan kazancı kapsar.
- Yoksun kalınan kazanç, zarar gören hak sahibinin seçimine bağlı olarak, aşağıdaki
değerlendirme usullerinden biri ile hesaplanır:
a) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin rekabeti olmasaydı, hak sahibinin elde
edebileceği muhtemel gelir.
b) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin elde ettiği net kazanç.
c) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin bu hakkı bir lisans sözleşmesi ile hukuka uygun şekilde kullanmış olması hâlinde ödemesi gereken lisans bedeli. - Yoksun kalınan kazancın hesaplanmasında, özellikle sınai mülkiyet hakkının ekonomik önemi veya tecavüz sırasında sınai mülkiyet hakkına ilişkin lisansların sayısı, süresi ve çeşidi, ihlalin nitelik ve boyutu gibi etkenler göz önünde tutulur.
- Yoksun kalınan kazancın hesaplanmasında, ikinci fıkranın (a) veya (b) bentlerinde belirtilen değerlendirme usullerinden birinin seçilmiş olması hâlinde, mahkeme ürüne ilişkin talebin oluşmasında sınai mülkiyet hakkının belirleyici etken olduğu kanaatine varırsa, kazancın hesaplanmasında hakkaniyete uygun bir payın daha eklenmesine karar verir.
- Mahkeme, patent haklarına tecavüz hâlinde, patent sahibinin bu Kanunda öngörülen patenti kullanma yükümlülüğünü yerine getirmemiş olduğu kanaatine varırsa yoksun kalınan kazanç, ikinci fıkranın (c) bendine göre hesaplanır.
- Coğrafi işarete veya geleneksel ürün adına tecavüz hâlinde bu madde hükmü uygulanmaz.
Sınai Mülkiyet Kanunu’nda Yoksun Kalınan Kazanç: Madde 151 İncelemesi
Sınai mülkiyet hakları, patent, marka, tasarım ve faydalı model gibi yenilikçi ve yaratıcı eserleri korur. Bu hakların ihlali halinde hak sahibinin uğradığı maddi zararı tazmin etmek için Sınai Mülkiyet Kanunu‘nda (SMK) çeşitli düzenlemeler yer alır. Bu tazminat kapsamında önemli bir unsur da yoksun kalınan kazançtır.
SMK Madde 151‘e göre, sınai mülkiyet hakkına tecavüz halinde hak sahibi, tecavüzün gerçekleştiği tarihten itibaren uğradığı maddi zararı tazminat olarak talep edebilir. Bu maddi zarar, hem gerçekleşen fiili zararı hem de yoksun kalınan kazançı kapsar.
Yoksun Kalınan Kazanç Nedir?
Yoksun kalınan kazanç, sınai mülkiyet hakkına tecavüz olmasaydı hak sahibinin elde edebileceği muhtemel kazancı ifade eder. Bu kazanç, hak sahibinin normal faaliyet seyri içinde elde edeceği kar ve diğer menfaatleri içerir.
Yoksun Kalınan Kazanç Nasıl Hesaplanır?
SMK Madde 151’de yoksun kalınan kazancın hesaplanmasına ilişkin iki farklı yöntem sunulmuştur:
- Hak Sahibinin Muhtemel Geliri: Bu yöntemde, sınai mülkiyet hakkına tecavüz olmasaydı hak sahibinin elde edebileceği muhtemel gelir hesaplanır. Bu hesaplamada, hak sahibinin geçmiş satış rakamları, pazar payı, büyüme trendleri gibi unsurlar göz önünde bulundurulur.
- Tecavüz Edenin Elde Ettiği Net Kazanç: Bu yöntemde ise sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin ihlalden elde ettiği net kazanç hesaplanır. Bu hesaplamada, tecavüz edenin satış rakamları, maliyetleri ve kar marjı gibi unsurlar göz önünde bulundurulur.
- Farazi Lisans Bedeli: Markayı bir lisans anlaşması ile hukuka uygun şekilde kullanmış olması halinde ödemesi gereken lisans bedeli esas alınmaktadır. Sunulabilirse örnek lisans sözleşmeleri esas alınmakta, meslek odalarının görüşleri de alınabilmekte ancak coğunlukla bilirkişi görüşüyle lisans bedeli tespit edilmektedir.
Hak sahibi, bu iki yöntemden hangisini tercih edeceğini serbestçe seçebilir.
Yoksun Kalınan Kazanç Hesaplanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Yoksun kalınan kazancın hesaplanması karmaşık bir işlem olabilir. Özellikle hangi yöntemin seçileceği isabetli bir şekilde tespit edilmelidir. Karşı tarafın kullanımla elde ettiği kar ve lisans bedeli en çok tercih edilen iki yöntemdir. Ancak karşı tarafın elde ettiği kar hesaplamasında ihlalin boyutuna göre daha büyük çaplı bir tazminat elde edilebilecek olmakla birlikte satılan ürünün niteliğine göre ihlalci davalı taraf muhasebesel bilgilerini gizleyebilir veya muhasebesini tam tutmamış da olabilir. Lisans bedelinde ise bilirkişi görüşü etkin rol oynamakta ancak lisans bedeli miktarı da genelde yüksek çıkmamaktadır.
- Hesaplamada kullanılan verilerin doğru ve güncel olması önemlidir.
- Yoksun kalınan kazancın hesaplanması için gerekli delillerin toplanması ve sunulması gerekir.
- Yoksun kalınan karın hesaplanmasında yöntem bir kere seçilmekte sonrasında ıslahla veya karşı tarafın rızası olmadan değişiklik yapılamamaktadır. Ancak ıslah yapılırsa da örneğin lisansa göre yapılacak hesaplamada ne miktarda tazminat belirleneceği bilinemeyeceği için dava belirsiz alacak şeklinde açılmadıysa bu sefer sonradan alacak talebinin nasıl arttırılacağı gündeme gelebilecek ya da tercih edilen yöntemin değiştirilmesiyle birlikte alacak miktarı da el yordamıyla arttırılıp karşı tarafa ödenecek vekalet ücreti göze alınacaktır. Bu nedenle en uygunu önce delillerin toplanmasını ve rapor alınmasını beklemek sonrasında tercih yapmaktır.
Sonuç:
Yoksun kalan kazanç, sınai mülkiyet hakkına tecavüz halinde hak sahibinin uğradığı maddi zararı tazmin etmenin önemli bir unsurudur. SMK Madde 151, bu tazminatın nasıl hesaplanacağına dair bir çerçeve sunmaktadır. Hak sahipleri, bu maddeyi ve ilgili diğer yasal düzenlemeleri göz önünde bulundurarak uğradıkları maddi zararı tazmin etmek için gerekli adımları atabilirler.
Marka Lisans Bedeline Göre Tazminat 5769
Tecavüz Edenin Markayı Kullanarak Elde Ettiği Kazancın Hesabı
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1278758
https://www.istanbulbarosu.org.tr/files/yayinlar/dergi/ibd20222/308/
