Sınav soruları, bir düşünceyi veya bilgiyi ifade eden, yaratıcı bir emek sonucu ortaya çıkan eserlerdir. Bu nedenle, Fikri ve Sınai Mülkiyet Kanunu (FSEK) kapsamında telif hakları ile korunurlar.
Sınav soruları da, bu kapsamda değerlendirilebilecek niteliktedir. Örneğin, bir matematik sınavında sorulan “x + y = kaç?” sorusu, bir fizik sınavında sorulan “Isı enerjisi nasıl yayılır?” sorusu veya bir tarih sınavında sorulan “Osmanlı Devleti’nin kuruluşu” sorusu, birer edebi ve bilimsel eserdir.
Aşağıda tem metni verilen Ankara 4. FSHM’nin ÖSYM’nin sınav soruları ile ilgili kararının ilgili bölümüne göre;
ÖZETLE
- Dava konusu sınav sorularının FSEK’in 2. maddesi kapsamında sahibinin hususiyetini taşıyan “ilim ve edebiyat eseri” niteliğinde olduğu,
- Kullanılan sorular üzerinde davacı Kurumun FSEK 12 hükümleri uyarınca kullanma yetkisine haiz olduğu,
- Davalı eyleminin davacının FSEK’in 25. maddesinden kaynaklanan “internet ortamında umuma iletim” hakkını ihlal ettiği,
- FSEK 68 gereğince 3 kat talep edilebilir telif tazminat tutarının 923.48 x 3 : 2.770,42 TL mertebesinde doğduğu,” şeklinde ifade edilmiştir.
Sınav sorularının telif hakkı, sınav sorularını oluşturan gerçek veya tüzel kişiye aittir. Bu kişi, sınav sorularını hazırlayan öğretmen, öğretim görevlisi veya sınavı hazırlayan kurum olabilir. Sınav sorularının telif hakkı, sınav sorularının hazırlandığı tarihte doğar ve ölümünden sonra 70 yıl süreyle korunur.
Sınav sorularının telif hakkı sahibi, sınav sorularını kullanabilir, çoğaltabilir, dağıtabilir, sergileyebilir, temsil edebilir ve işleyebilir. Sınav sorularının telif hakkı sahibi, bu hakları başkasına da devredebilir.
Sınav sorularının telif hakkının ihlali, FSEK’nin 71. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, sınav sorularının telif hakkı sahibinin izni olmaksızın sınav sorularını çoğaltmak, dağıtmak, sergilemek, temsil etmek veya işlemek, telif hakkının ihlalidir. Sınav sorularının telif hakkının ihlali, hukuki ve cezai yaptırımlara tabidir.
Sınav Soruları ile İlgili Telif Sorunu Yaşamamak İçin Ne Yapılmalıdır?
Sınav sorularının telif hakkının ihlal edilmesi, sınav sorularını hazırlayan kişinin haklarını ihlal eder. Bu nedenle, sınav sorularının telif hakkının ihlal edilmesinden kaçınmak önemlidir. Sınav sorularını telif hakkı sahibinin izni olmadan çoğaltmak, dağıtmak, sergilemek, temsil etmek veya işlemek, telif hakkının ihlalidir.
Sınav soruları ile ilgili telif sorunu yaşamamak için aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir:
- Sınav sorularını hazırlayan kişiye, sınav sorularının telif hakkının kendisine ait olduğunu teyit ettirin.
- Sınav sorularını, telif hakkı sahibinin izni olmadan çoğaltmayın, dağıtmayın, sergilemeyin, temsil etmeyin veya işlemeyin.
- Sınav sorularını, telif hakkı sahibinin izni olmadan başkasına devretmeyin.
Sınav sorularının telif hakkının ihlali, hukuki ve cezai yaptırımlara tabidir.
ANKARA 4. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ K A R A R
ESAS NO : 2014/153
KARAR NO : 2017/134
DAVACI : ÖLÇME SEÇME VE YERLEŞTİRME MERKEZİ BAŞKANLIĞI
VEKİLİ :Av. Bahar DOĞANÇAY ÖSYM Hukuk Müşaviri Bilkent/ ANKARA
DAVALI : Akan
VEKİLİ : Av. ZEKİ EMRE KURT – Birecik Sok. Gazi İş Merkezi No:1/13 Kat:2 Çankaya/ ANKARA
DAVA : Telif Tazminatı
DAVA TARİHİ : 22/04/2014
KARAR TARİHİ : 10/04/2017 Karar Yazım Tarihi: 10/05/2017
İDDİA:
Davacı vekili dava dilekçesinde ÖZETLE; 6495 sayılı bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 33. maddesi ile 53. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi gereğince ÖSYM tarafından uygulanan sınavlara ait soru ve cevapların 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamı dışına çıkarılmış olmasıyla birlikte, 6495 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden itibaren sınavlarda sorulan soruların başka bir yolla yayımlanmasına izin verilmediğini, sınava hazırlanan adayların bilgi ve fikir edinmeleri ve sınava girmeleri halinde kendi sınavlarını cevap kağıtları ile birlikte fiili olarak değerlendirmeleri için 29/08/2013 tarihli duyuru ile sınavlarda sorulan soruların %10’unun sınav sonuçları açıklandığında kamuoyuna açıklama kararı alınmış ve bu kapsamda 23/03/2014 tarihinde yapılan YGS sonrası soruların %20’lik dilimini oluşturan rastgele seçilen 32 sorunun ÖSYM Yönetim Kurulu Kararı gereği internet sitesinde yayınlandığını, ÖSYM kayıtlarına göre 2014 YGS’ye giren davalı Akan’ın sınav sonrasında kendi adını taşıyan www.akanbakkaloglu.com adlı internet sitesinde 2014 YGS sorularını ÖSYM’nin izni olmaksızın yayınladığının tespit edildiğini, müvekkilinin 5846 sayılı FSEK madde 1/B-a’da eser tanımı yapılmış, madde 2’de eser sahibinin tanımı yapılmış ve madde 18’de hakların kullanma yetkisi açıklanmış olup bu hükümleri gereği ÖSYM’nin davaya konu olan sorular üzerinde hak sahibi olduğunu, 5846 sayılı Kanunun Madde 14’te bir eserin umuma arz edilip edilmemesini, yayımlanma zamanını ve tarzını eser sahibinin tayin ettiğini, madde 20’de alenileşmemiş bir eserden her şekil ve tarzda faydalanma hakkının, madde 21’de eseri işlemek hakkının, Madde 22’de çoğaltma hakkının, Madde 23’te dağıtma hakkının, Madde 24’te temsil suretiyle faydalanmak hakkı Madde 25’te umuma iletilmesi hakkının münhasıran eser sahibine ait olduğunu belirterek; 2014 Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YSG) sorularını 5846 FSEK’e aykırı olarak merkezlerinin izni olmaksızın kendisine ait www.akan.com isimli internet adresinde yayınlayıp umuma arz eden davalı Akan Bakkaloğlu’dan 54.450.00 TL telif tazminatı ile adı geçen kanunun ilgili maddeleri gereğince tecavüzün ref’ine, men’ine karar verilmesini talep ve dava etmiş duruşmada da dilekçesini tekrar etmiştir.
SAVUNMA:
Davalı Akan vekili cevap dilekçesinde ÖZETLE; ÖSYM tarafından 2014 YGS fizik sınavı sorularının her fizik öğretmeninin yaratabileceği tarzda orijinallikten uzak özellikte olduğundan eser niteliğinde olmadığını, her soru için eser niteliğinin ayrı ayrı incelenmesinin gerektiğini, 5846 sayılı Fikri ve Sanat Eserleri Kanunu madde 1/b hükmüne göre zihinsel çaba sonucu ortaya çıkan uyuşmazlık konusu sınav sorularının sahibinin hususiyetini taşıması (sübjektif unsur) ve yasada öngörülen eser türlerinden birine dahil olması halinde eser olarak korunabileceğini ancak fizik ders ve test kitaplarında çok benzerleri uzun zamandan beri bulunan söz konusu sınav sorularının sıradan olması itibarıyla sübjektif unsurdan yoksun olduğunu, eser sahibinin hususiyetini taşımanın sıradan olmamayı ve belli bir düzeyde yaratıcılığı gerektirdiğini, davalının uyuşmazlık konusu eyleminin eğitim/öğretim amacı taşıdığı soruların çözümleriyle birlikte yayınlanmasının 5846 sayılı Fikri ve Sanat Eserleri Kanunu madde 37 kapsamında haber verme anlamına gelmesi nedeniyle kamu yararının bulunduğunu, müvekkilinin fizik öğretmeni olduğunu ve soruları çözümleriyle birlikte öğrencilerine yönelik bir eğitim faaliyeti olarak kâr amacı gütmeden şahsına ait internet sitesinde sunduğunu, müvekkilinin sınava girdiği merkezde kameranın karşısında sınavını tamamladığı ve sınavdan herhangi bir şekilde kopyalama yapmadığı, sadece sınavdan ve sorulardan aklında kalanları yayınlamış olduğu ve yapılan uyarıdan sonra soruların müvekkilinin internet sitesinden kaldırıldığını belirterek; davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
MUHAKEME :
Dava ve karşılıklı cevap dilekçeleri diğer tarafa tebliğ olunduktan sonra, sunulan deliller çerçevesinde ilgili belge ve dokümanlar getirtilmiş, dava şartları ve ilk itirazlar değerlendirilmiş, ön inceleme duruşmasında taraf vekillerinin beyanı alınmış ve ihtilafın konusu tespit edilmiş, taraflara sulh ve arabuluculuk yoluna başvurması teşvik edilmiş, sonuç alınmayınca tahkikat aşamasına geçilerek bilirkişi heyetinden dosya kapsamı çerçevesinde rapor alınmış, rapora karşı tarafların beyanı alınmış, tahkikat bittikten sonra sözlü yargılama yapılıp dava sonuca bağlanmıştır.
5846 sayılı FSEK ‘in ilgili maddeleri :
Madde 1/B-a) Eser: “Sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsullerini, b)Eser sahibi: Eseri meydana getiren kişiyi”
Madde 2/1 “Herhangi bir şekilde dil ve yazı ile ifade olunan eserlerin” ilim edebiyat eseri,
Madde 14 “Bir eserin umuma arzedilip edilmemesini, yayımlanma zamanını ve tarzını munhasıran eser sahibi tayin eder.” ( manevi hak )
Madde 18/1-3 “Mali hakları kullanma yetkisi münhasıran eser sahibine aittir. …….. Bir eserin yapımcısı veya yayımcısı, ancak eserin sahibi ile yapacağı sözleşmeye göre mali hakları kullanabilir.” (mali)
Madde 21 ” Bir eserden, onu işlemek suretiyle faydalanma hakkı munhasıran eser sahibine aittir.” (mali hak)
Madde 22 “Bir eserin aslını veya kopyalarını, herhangi bir şekil veya yöntemle, tamamen veya kısmen, doğrudan veya dolaylı, geçici veya sürekli olarak çoğaltma hakkı münhasıran eser sahibine aittir ” (mali hak)
Madde 23 “Bir eserin aslını veya çoğaltılmış nüshalarını, kiralamak, ödünç vermek, satışa çıkarmak veya diğer yollarla dağıtmak hakkı münhasıran eser sahibine aittir.” (yayma hakkı ), (mali )
Madde 24 ” Bir eserden, doğrudan doğruya yahut işaret, ses veya resim nakline yarıyan aletlerle umumi mahallerde okumak, çalmak, oynamak ve göstermek gibi temsil suretiyle faydalanma hakkı munhasıran eser sahibine aittir.” ( mali hak),
Madde 25 “Bir eserin aslını veya çoğaltılmış nüshalarını, radyo-televizyon, uydu ve kablo gibi telli veya telsiz yayın yapan kuruluşlar vasıtasıyla veya dijital iletim de dahil olmak üzere işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla yayınlanması ve yayınlanan eserlerin bu kuruluşların yayınlarından alınarak başka yayın kuruluşları tarafından yeniden yayınlanması suretiyle umuma iletilmesi hakkı munhasıran eser sahibine aittir. ” ( mali hak),
Madde 52 “Mali haklara dair sözleşme ve tasarrufların yazılı olması ve konuları olan hakların ayrı ayrı gösterilmesi şarttır.”,
Madde 66 ” Manevi ve mali hakları tecavüze uğrıyan kimse tecavüz edene karşı tecavüzün ref’ini dava edebilir.
Tecavüz, hizmetlerini ifa ettikleri sırada bir işletmenin temsilcisi veya müstahdemleri tarafından yapılmışsa işletme sahibi hakkında da dava açılabilir.
Tecavüz edenin veya ikinci fıkrada yazılı kimselerin kusuru şart değildir.
Mahkeme, eser sahibinin manevi ve mali haklarını, tecavüzün şümulünu, kusurun olup olmadığını, varsa ağırlığını ve tecavüzün ref’i halinde tecavüz edenin düçar olması muhtemel zararları takdir ederek halin icabına göre tecavüzün ref’i için lüzumlu göreceği tedbirlerin tatbikına karar verir.
Eser sahibi, ikamet ettiği yerde de tecavüzün ref’i ve men davası açabilir.”,
Madde 68/1 ” Eseri, icrayı, fonogramı veya yapımları hak sahiplerinden bu Kanuna uygun yazılı izni almadan, işleyen, çoğaltan,çoğaltılmış nüshaları yayan, temsil eden veya hertürlü işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletenlerden, izni alınmamış hak sahipleri sözleşme yapılmış olması halinde isteyebileceği bedelin veya bu Kanun hükümleri uyarınca tespit edilecek rayiç bedelin en çok üç kat fazlasını isteyebilir.” ,
Madde 69 “Mali veya manevi haklarında tecavüz tehlikesine maruz kalan eser sahibi muhtemel tecavüzün önlenmesini dava edebilir. Vakı olan tecavüzün devam veya tekrarı muhtemel görülen hallerde de aynı hüküm caridir.
66 ncı maddenin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarının hükümleri burada da uygulanır.” hükmü yer almaktadır.
DELİLLER , DEĞERLENDİRME ve GEREKÇE :
Taraflar arasındaki ihtilafın özü; 2014 yılı YGS (Yüksek Öğretim Geçiş Sınavı) sınav sorularının gerekli izin almadan www.akan.com adlı internet sitesinde yayınlandığı iddiasına dayalı olarak FSEK kapsamında mali hak ihlali olup olmadığı, yayınladığı belirtilen soruların eser mahiyetinde olup olmadığı, yaygınlanan sorular FSEK kapsamında ise tecavüzün ref’i, men’i ve 68. maddesine göre telif tazminatı gerekip gerekmediği noktasında olduğu anlaşılmıştır.
Teknik bir konuyu da içerdiğinden dosya uzman bilirkişi heyetine tevdi edilmiş, bilirkişi heyetinin 14/10/2016 havale tarihli raporunda ÖZETLE; “1-Dava konusu ürünlerin FSEK’in 2. maddesi kapsamında sahibinin hususiyetini taşıyan “ilim ve edebiyat eseri” niteliğinde olduğu,
2- Kullanılan sorular üzerinde davacı Kurumun FSEK 12 hükümleri uyarınca kullanma yetkisine haiz olduğu,
3-Davalı eyleminin davacının FSEK’in 25. maddesinden kaynaklanan “internet ortamında umuma iletim” hakkını ihlal ettiği,
4-FSEK 68 gereğince 3 kat talep edilebilir telif tazminat tutarının 923.48 x 3 : 2.770,42 TL mertebesinde doğduğu,” şeklinde ifade edilmiştir.
Bilirkişi heyet raporu dosya içindeki iddia ve savunmaya yeterli düzeyde cevap verdiğinden mahkemece de yeterli kabul edilip, davacı vekilinin yeni heyetten rapor alınması, davalı vekilinin ise aynı heyetten ek rapor alınması yönündeki istemleri HMK 30. Maddesindeki usul ekonomisi ilkesi gözetilerek yargılamanın gereksiz uzayacağına kanaat geldiğinden bu istemler ayrı ayrı reddedilmiştir.
Tarafların iddia ve savunması, sunulan deliller, sonucu benimsenen bilirkişi raporu ve dosya bütünüyle birlikte değerlendirildiğinde; davacı tarafın 23/03/2014 tarihinde yapılan YGS (Yüksek öğrenime geçis sınavı) sınav soruları üzerinde 5846 sayılı FSEK 1-2 md kapsamında ilim edebiyat eseri niteliğinde hak sahibi olduğu, davalının aynı tarihte yapılan sınava girip sınavdan sonra www.akan.com adlı kendisine ait internet sitesinde 2014 YGS sınav sorularını ÖSYM’nin izni olmaksızın yayınladığının tespit edildiği ve 5846 sayılı FSEK 25.nci maddede belirtilen umuma iletim hakkının ihlal edildiği benimsenen bilirkişi raporu ile anlaşıldığından FSEK 66 ve 69. maddede öngörülen Tecavüzün Ref’ine, Men’ine şeklinde karar ile birlikte yine benimsenen bilirkişi raporunda izah edildiği haliyle FSEK 68/1 maddesinde belirtilen eser sahiplerinden yazılı izin almadan umuma iletim hakkının ihlalinde öngörülen “rayiç bedelin en çok üç kat fazlası” olarak tespit edilen 923.48 x 3 : 2.770,42 TL tazminata hükmedilerek dava kısmen kabul kısmen red edilmiştir.
HÜKÜM : Gerekçesi yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davanın KISMEN KABULÜNE,
2-Davacı tarafın 5846 sayılı FSEK’den kaynaklı hakların davalı tarafça www.akan.com adlı internet sitesinde 2014 yılı YGS sınav sorularının izin almadan yayınlanması suretiyle ihlal edildiğinin TESPİTİ ile TECAVÜZÜN REF’İNE, MEN’İNE,
3-FSEK 68. Maddesine göre 2.770,42 TL telif tazminatının dava tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalıdan alınıp davacıya verilmesine,
4-Fazlaya ilişkin istemin REDDİNE,
10/04/2017
https://eksisozluk111.com/telif-odemeden-osym-sorularini-kullanmak–6770501
