Coğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamı
MADDE 44- (1) Bir ürüne ilişkin coğrafi işaret koruması bu Kanun çerçevesinde tescil yoluyla elde edilir.
(2) Coğrafi işareti tescil ettiren ile tescil edilmiş coğrafi işaretin kullanım hakkına sahip kişiler, üçüncü kişilerin;
a) Coğrafi işaret tescilinde belirtilen ürün özelliklerini taşımadığı hâlde coğrafi işaretin ününden yarar sağlayacak şekilde ya da tescil kapsamındaki ürünler veya bunlarla ilişkilendirilebilecek nitelikteki ürünlerle ilgili olarak coğrafi işaretin veya 46. madde uyarınca kullanılması öngörülen amblemin ticari amaçlı olarak doğrudan veya dolaylı kullanımının
Sınai Mülkiyet Kanunu Madde 44 Coğrafi İşaret Korumasının Elde Edilmesi ve Tescilden Doğan Haklar
Giriş
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun (SMK) 44. maddesi, coğrafi işaretlerin tescili ve koruması ile ilgili hükümleri düzenlemektedir. Bu maddeye göre, bir ürüne, o ürünün belirli bir coğrafi bölgeden kaynaklandığını, o bölgedeki doğal ve insan kaynaklı faktörlerin sonucu olarak sahip olduğu özellikleri taşıdığını ve bu özelliklerin o ürüne özgü olduğunu gösteren bir işaret tescil edilebilir.
Coğrafi İşaret Nedir?
Coğrafi işaret, bir ürünün belirli bir coğrafi bölgeden kaynaklandığını ve o bölgedeki doğal ve insan kaynaklı faktörlerin sonucu olarak sahip olduğu özellikleri taşıdığını gösteren bir işarettir. Coğrafi işaretler, menşe adı ve mahreç işareti olmak üzere iki kategoriye ayrılır.
Menşe adı: Bir ürünün belirli bir coğrafi bölgeden kaynaklandığını gösteren ve o bölgedeki doğal ve insan kaynaklı faktörlerin sonucu olarak sahip olduğu özellikleri taşıyan işarettir. Örneğin, “Antep fıstığı”, “Bursa kestane şekeri”, “Mardin çömlek” gibi işaretler menşe adı olarak tescil edilebilir.
Mahreç işareti: Bir ürünün belirli bir coğrafi bölgede üretildiğini gösteren ve o bölgedeki doğal ve insan kaynaklı faktörlerin sonucu olarak sahip olduğu özellikleri taşıyan işarettir. Örneğin, “İzmir köfte”, “Antalya portakal suyu”, “Urfa soğanı” gibi işaretler mahreç işareti olarak tescil edilebilir.
Coğrafi İşaretlerin Tescili
Coğrafi işaretlerin tescili, Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından yapılır. Coğrafi işaret tescili için, başvuru sahibinin, o ürünün üretiminde veya pazarlamasında hak sahibi olması gerekir. Başvuru sahibi, coğrafi işareti, o ürünün üretiminde veya pazarlamasında kullandığına dair bilgi ve belgeleri TÜRKPATENT’e sunmalıdır.
Tescilden Doğan Haklar
Tescilli coğrafi işaretler, tescil sahibine aşağıdaki haklar sağlar:
Coğrafi işaret tescil edildiğinde, tescil sahibine aşağıdaki haklar tanınmaktadır:
-
- Coğrafi işaretin tescil belgesinde belirtilen koşullara uygun olarak kullanımına ilişkin tekel hakkı
- Coğrafi işaretin tescil belgesinde belirtilen koşullara aykırı olarak kullanılması halinde, üçüncü kişilere karşı dava açma hakkı
- Coğrafi işaretin tescil belgesinde belirtilen koşullara aykırı olarak kullanılması halinde, üçüncü kişilerden tazminat talep etme hakkı
Uygulamadan Örnekler
Coğrafi işaret tescili, çeşitli ürünler için kullanılmaktadır. Örneğin, “Antep Baklavası”, “Bursa İskender Kebabı”, “İzmir Tulum Peyniri” ve “Mardin Midyesi” gibi ürünler coğrafi işaret olarak tescil edilmiştir.
Antep Baklavası
Antep Baklavası, Gaziantep ilinde üretilen ve kendine özgü bir lezzete sahip bir baklava çeşididir. Antep Baklavası, yöreye özgü fıstık, tereyağı ve hamur kullanılarak yapılır. Antep Baklavası, 2008 yılında coğrafi işaret olarak tescil edilmiştir.
Bursa İskender Kebabı
Bursa İskender Kebabı, Bursa ilinde üretilen ve kendine özgü bir lezzete sahip bir kebap çeşididir. Bursa İskender Kebabı, kuzu eti, pide, yoğurt, domates sosu ve tereyağı kullanılarak yapılır. Bursa İskender Kebabı, 2004 yılında coğrafi işaret olarak tescil edilmiştir.
İzmir Tulum Peyniri
İzmir Tulum Peyniri, İzmir ilinde üretilen ve kendine özgü bir lezzete sahip bir peynir çeşididir. İzmir Tulum Peyniri, keçi veya koyun sütünden yapılır ve olgunlaşma döneminde bir süre tulum içinde bekletilir. İzmir Tulum Peyniri, 2009 yılında coğrafi işaret olarak tescil edilmiştir.
Mardin Midyesi
Mardin Midyesi, Mardin ilinde üretilen ve kendine özgü bir lezzete sahip bir midye çeşididir. Mardin Midyesi, Mardin Körfezi’nde yetiştirilen midyelerden yapılır ve özel bir sosla marine edilir. Mardin Midyesi, 2017 yılında coğrafi işaret olarak tescil edilmiştir.
Sonuç
Coğrafi işaretler, bir ürünün belirli bir coğrafi bölgeden kaynaklandığını ve o bölgedeki doğal ve insan kaynaklı faktörlerin sonucu olarak sahip olduğu özellikleri taşıdığını gösteren işaretlerdir. Coğrafi işaretlerin tescili, o ürünün kalitesini ve tüketici güvenini korumaya yardımcı olmaktadır.
FETA COĞRAFİ İŞARETİ ATAD KARARI
Coğrafi İşaretten Haksız Yararlanma; Champagne Kararı 632
ANDORRA: Coğrafi İsimlerin Marka Tescili
