Tescilli bir patent hakkında hükümsüzlük kararı ancak yetkili ve görevli mahkemece verilebilir. Hükümsüzlük, bir işlemin kanunda belirlenen şartlar uyarınca yapılmadığının anlaşılması üzerine geçersiz kılınmasıdır.
Hangi durumlarda patentin hükümsüz kılınacağı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin(PatKHK) 129. maddesinde düzenlenmiştir:
- Patent konusunun patent verilebilirlik şartlarına sahip olmaması,
- Buluşun açık ve tam olarak tanımlanmaması,
- Patent konusunun yapılmış olan başvurunun kapsamı dışına çıkması,
- Patentin ayrılmış olan başvuruya dayanması,
- Patentin patent hakkının gasbı suretiyle alınmış olması,
- Patent sahibinin patent isteme hakkına sahip bulunmaması.
Patent hükümsüzlüğü davasında görevli mahkeme tek hâkimli olarak görev yapan ihtisas mahkemeleridir. İstanbul, Ankara ve İzmir’de fikri sınaî haklar hukuk mahkemeleri faaliyete geçilmiştir. Fikri ve sınaî haklar mahkemelerinin olmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemesi fikri sınai haklar mahkemesi olarak görev yapacaktır.
Bir asliye hukuk mahkemesi olan yerlerde bu mahkeme, iki asliye hukuk mahkemesi olan yerlerde birinci asliye hukuk mahkemesi ve ikiden fazla asliye hukuk mahkemesi olan yerlerde üçüncü asliye hukuk mahkemesi ihtisas mahkemesi olarak görev yapacaktır.
Üçüncü kişiler tarafından patent başvurusu veya patent sahibi aleyhine açılan davalarda yetkili mahkeme davalının ikametgâhının bulunduğu yerdeki mahkeme olarak gösterilmiştir.
PatKHK m. 130/II’ye göre patentin hükümsüzlüğü koruma süresinin devamınca veya hakkın sona ermesini izleyen 5 yıl içinde talep edilebilir.
Patentin hükümsüzlüğünü zarar gören kişiler, Cumhuriyet Savcıları ve patent isteme hakkına sahip kişiler talep edebilir.
Hükümsüzlük kararı geçmişe etkili olur. Bir başka değişle hükümsüzlük kararının içeriğine bağlı olarak patent ve patent başvurusu hukuki bakımdan doğmamış sayılır.
Ancak patentin hükümsüzlüğünün geçmişe etkili olması şu halleri kapsamaz:
- Patentin hükümsüz sayılmasından önce patente tecavüz sebebiyle verilen hukuken kesinleşmiş ve uygulanmış kararlar,
- Patentin hükümsüzlüğüne karar verilmeden önce yapılmış ve uygulanmış sözleşmeler.
