İstemin tanımı 551 sayılı Kararname’nin 47.maddesinde verilmiştir. Buna göre, “istem veya istemler buluşun korunması istenilen unsurlarını tanımlar. Her istem açık ve öz olmalıdır.” Şu halde istem veya istemler, buluşun korunması istenilen unsurlarını açık ve öz olarak ifade eden somut talep olarak tanımlanabilir. Her patent başvurusu birden fazla istem içerebilmekle birlikte, en az bir istemi içermesi şarttır(PatKHK m.47). İstemlerden birincisi genellikle en kapsamlı olanıdır. Diğer istemler ise buluşun esaslı unsurlarına dâhil ek özellikleri tarif eder.
Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmelik’in İstem veya İstemler kenar başlığını taşıyan 9. maddesi şu şekildedir: “Başvuru bir veya birden çok istemi içerebilir. İstem veya istemler buluşun patentle korunması istenilen unsurlarını tanımlar. Her istem açık ve öz olarak yazılır. İstem veya istemlerin dayanağı tarifnamedir. İstem veya istemler tarifnamede tanımlanan buluşun kapsamını aşamaz. İstemler buluşun özü gözönüne tutularak buluş özelliklerini ayrıntılı şekilde belirtilecek sayıda yazılır. Birden çok istem var ise, bu istemler sırayla numaralandırır İstemlerde buluş, erişilmesi arzulanan bir sonuç ile tanımlanamaz. İstemler, tarifname ya da resimlere yollama yapılarak açıklanamaz, “tarifnamenin ……..kısmında anlatıldığı gibi” ya da “resimlerin ………şeklinde gösterildiği gibi” biçiminde atıflara dayandırılamaz. Başvuru resmi içeriyorsa, istemler kısmında zikredilen teknik özellikler, tercihen bu özellikler ile ilişkili atıf işaretleri ile izlenir. Atıf işaretleri kullanıldığında bu işaretler parantezler arasına yerleştirilir. Bağımsız bir istemde, buluşun tüm esas özelliklerinin belirtilmesi gerekir. Korunması talep edilen buluşun teknik özelliklerinin daha açık bir şekilde belirtilmesi için bağımsız istemi bir veya birden fazla bağımlı istem izleyebilir. Bağımlı istemler, bağlı bulunduğu istemin tüm özelliklerini içermelidir. Mümkünse, bağımlı istemlerin başlangıcında bağımsız isteme atıfta bulunulmalı ve korunması istenilen ilave özellikleri belirtilmelidir. Önceki bir isteme veya istemlere atıfta bulunan tüm bağımlı istemler mümkün olduğu kadar en uygun bir biçimde gruplaştırılmalıdır. İstem veya istemler, istemde bulunulan konuyu oluşturan hususların tanımlanması için gerekli olan, fakat bir araya geldiklerinde tekniğin bilinen durumunun bir kısmını oluşturan bölüm bu bölüm ile bir araya geldiğinde korunması istenen teknik özellikleri özlü bir şekilde belirten “…..özelliğini kazandırmaktadır.” “özelliğini ….kazanmaktadır”, “gelişmeyi oluşturan hususların özellikleri,” sözcüklerinin ya da aynı anlama gelecek herhangi bir başka sözcüğün başında geldiği karakterize edici bir bölümü içerir.”
Birden fazla istem olması halinde bağımlı ve bağımsız olmak üzere iki tür istem söz konusudur. Buna göre, daha önce geçen başka bir isteme atıfta bulunmayan istem, bağımsız istemdir. Bağımsız istem buluşu tek başına tanımlar. Bağımlı istemde ise bağlı olunan istemin özellikleri yer alır. Böylelikle buluşun teknik özellikleri daha açık olarak ortaya konmuş olur ve buluş için en geniş koruma alanı sağlanır. Ayrıca bağımlı istemlerde bağımsız isteme atıfta bulunarak korunması istenen ilave özellikler belirtilmelidir.
İstem veya istemler, tarifname ve resimler esas alınarak yorumlanır(PatKHK m.83/II). Şekil ve içerik açısından örnek olarak Türk Patent Enstitüsü’ne sunulan istemlerde bir tanesi şu şekildedir (1 nolu istem bağımsız, 2 nolu istem bağımlı istemdir. Parantez içindeknumaralar buluşun resmi üzerindeki parçaları göstermektedir):
“İSTEMLER
1. Ceviz sınıflama ve kırma makinesi olup, özelliği üzerinde özel geometriye (üst üste ilave edilmiş içi boş yarım eliptik kürelerin içine “V” kanallar açılmış) sahip ceviz yuvalarının (2) olduğu ceviz kırma kafası (1), ceviz kırma kafasındaki dizili olan yuvaların üzerindeki cevizler için ayrı ayrı ceviz kırma çekici (3), ceviz kırma çekicini taşıyan dikey köşegene (düşey eksene) göre sağına ve soluna açılı (5) olarak konumlandırılan mil (4), motordan aldığı dairesel hareketi dikey hareket eden ve ceviz kırma kafasına hareket aktaran tek etkili kam (6), ceviz kırma kolu (7) ve onun bağlı olduğu itici (8), iticinin sıkıştırıp boşalttığı basınç yayı (9), kamın yataklandığı mil (10), kamın yataklandığı mili yataklayan yatak (11), ceviz kırma kafasını yataklayan yataklar (12), sistemin tümünü taşıyan gövde (13) ve sınıflanmış cevizleri taşıyan taşı taşıma kanalı (14) parçalarından oluşmaktadır.
2. İstem 1’de bahsedilen ceviz sınıflama ve kırma makinesinin ceviz kırma kafası(1) olup özelliği, sistemin büyüklüğüne göre 6 ile 20 kenarlı düzgün çokgen prizma şeklinde olması, her kenarında sağdan sola veya soldan sağa doğru ceviz büyüklüklerine göre yan yana büyükten küçüğe veya küçükten büyüğe doğru cevizlerin oturabileceği özel geometrili yuvaları (2), kafa kısmı sistemi üzerinde kam veya pinomatik sistemle çalışan ve cevize ani darbeyle vuruş yapan ceviz kırma çekici ve özel geometrik şekli (3), ceviz kırma kafasının ani boşalmasını sağlayan kam (6), basınç yayı (9) veya aynı ani boşalmayı sağlayan pinomatik hareket sistemini içermektedir.”,http://www.tpe.gov.tr/dosyalar/patent_ornbasvuru/fm1.pdf (17.10.2007).
İstemlerin iki fonksiyonu bulunmaktadır. Öncelikle, istemler, bir buluşun patentlenebilir nitelikte olup olmadığının belirlenmesi için tekniğin bilinen durumu ile karşılaştırılır. Diğer fonksiyonu ise buluşu açıklayarak patentin geçerli olacağı alanın kapsamını belirlemektir. Bu itibarla patentten doğan hakka tecavüz istemlerle yakından ilgilidir. İstemlerde belirtilen hususların tecavüz olduğu ileri sürülen davranışlar ile karşılaştırılması sureti ile tecavüz olup olmadığı belirlenir.
