Hükümsüzlüğün etkisi
MADDE 79- (1) Tasarımın hükümsüzlüğüne ilişkin karar geçmişe etkili olup, tasarıma bu Kanunla sağlanan koruma hiç doğmamış sayılır.
(2) Tasarım sahibinin ağır ihmali veya kötüniyetli hareket etmesinden zarar görenlerin tazminat talepleri saklı kalmak üzere, hükümsüzlüğün geçmişe dönük etkisi aşağıdaki durumları etkilemez:
a) Hükümsüzlüğe karar verilmeden önce tasarımın sağladığı haklara tecavüz nedeniyle verilen kesinleşmiş ve uygulanmış kararlar.
b) Hükümsüzlüğe karar verilmeden önce yapılmış ve uygulanmış sözleşmeler.
(3) İkinci fıkranın (b) bendinde belirtilen sözleşme uyarınca ödenmiş bedelin hakkaniyet gereğince kısmen veya tamamen iadesi talep edilebilir.
(4) Tasarımın hükümsüzlüğüne ilişkin kesinleşmiş karar herkese karşı hüküm doğurur.
Hükümsüzlük kararının kesinleşmesinden sonra mahkeme bu kararı Kuruma resen gönderir.
Hükümsüz kılınan tasarım, Kurum tarafından sicilden terkin edilir ve Bültende yayımlanır.
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 79. maddesi, tasarım hükümsüzlüğüne ilişkin hükümleri düzenlemektedir. Bu maddeye göre, tasarım, aşağıdaki hallerde hükümsüzdür:
- Tasarım, başvuru tarihinden önce kamuya açıklanmış veya kullanıma sunulmuşsa.
- Tasarım, başvuru tarihinden önceki tarihte Türkiye’de ya da yabancı bir ülkede tescil edilmiş veya tescil başvurusu yapılmış başka bir tasarımla karıştırılabilecek nitelikteyse.
- Tasarım, kamu düzenine veya genel ahlaka aykırıysa.
- Tasarım, tasarıma konu mal veya hizmetin niteliğine uygun değilse.
Tasarım hükümsüzlüğü, tasarım hakkı üzerinde önemli etkiler yaratan bir kurumdur. Tasarım hükümsüzlüğü halinde, aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkar:
- Tasarım hakkı hükümsüz hale gelir.
- Tasarım sahibi, tasarım hakkının sağladığı korumalardan yararlanamaz.
- Tasarım hükümsüzlüğü, tasarıma tecavüz eden kişi aleyhine ileri sürülemez.
Tasarım Hükümsüzlüğünün Etkileri
Tasarım hükümsüzlüğünün, tasarım hakkı üzerinde önemli etkileri vardır. Tasarım hükümsüzlüğü halinde, tasarım sahibi, tasarım hakkının sağladığı korumalardan yararlanamaz. Bu nedenle, tasarıma tecavüz halinde, tasarım sahibi, tasarım hakkına tecavüz iddiasında bulunamaz.
Tasarım Hükümsüzlüğü Talebinin Yargılanması
Tasarım hükümsüzlüğü talebi, Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemelerinde görülür. Dava, tasarım sahibi, tasarıma tecavüz eden kişi veya üçüncü kişiler tarafından açılabilir.
Tasarım hükümsüzlüğü talebi, tasarım tescil belgesinin verilmesini tarihinden itibaren beş yıl içinde açılabilir. Bu süre, tasarımın hükümsüzlüğü şartlarının sonradan ortaya çıkması halinde, bu şartların öğrenildiği tarihten itibaren bir yıla kadar uzatılabilir.
Tasarım Hükümsüzlüğü Talebinin Kabulü Halinde Yapılması Gerekenler
Tasarım hükümsüzlüğü talebinin kabul edilmesi halinde, tasarım sicilden terkin edilir. Tasarım sahibi, tasarım sicilden terkin işleminin yapılması için, tescil belgesini ve tasarım hükümsüzlüğü kararının bir örneğini, tasarım sicil müdürlüğüne sunmalıdır.
Tasarım Hükümsüzlüğü Talebi İle İlgili Yargıtay Kararları
Yargıtay, tasarım hükümsüzlüğü talebi ile ilgili olarak birçok karar vermiştir. Bu kararlarda, tasarım hükümsüzlüğünün etkileri ve tasarım hükümsüzlüğü talebinin şartları ayrıntılı olarak incelenmiştir.
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2023/2043 E., 2023/5048 K. sayılı kararında, tasarımın yenilik şartını taşımadığı gerekçesiyle tasarım hükümsüzlüğüne karar verilmiştir. Kararda, tasarımın, başvuru tarihinden önceki tarihte kamuya açıklanmış olduğu, bu nedenle yenilik şartını taşımadığı belirtilmiştir.
Yine, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2023/1972 E., 2023/4882 K. sayılı kararında ise, tasarımın ayırt edicilik şartını taşımadığı gerekçesiyle tasarım hükümsüzlüğüne karar verilmiştir. Kararda, tasarımın, başvuru tarihinden önceki tarihte tescil edilmiş başka bir tasarımla karıştırılabilecek nitelikte olduğu, bu nedenle ayırt edicilik şartını taşımadığı belirtilmiştir.
Sonuç
Tasarım hükümsüzlüğü, tasarım hakkı üzerinde önemli etkiler yaratan bir kurumdur. Tasarım hükümsüzlüğü talebinde bulunacak kişilerin, tasarım hükümsüzlüğü şartlarının dikkatlice değerlendirilmesi ve davayı ispatlayacak delillerin bulunması gerekir.
Tasarım Hükümsüzlüğü Dava Dilekçesi Örneği
ANKARA FİKRİ VE SINAİ HAKLAR HAKİMLİĞİNE
DAVACI: [Davacının adı, soyadı, adresi, T.C. kimlik numarası, vergi kimlik numarası]
DAVALI: [Davalının adı, soyadı, adresi, T.C. kimlik numarası, vergi kimlik numarası]
DAVA KONUSU: [Tasarım numarasını] numaralı tasarımın hükümsüzlüğü ve sicilden terkini talebidir.
AÇIKLAMALAR:
- Davacı, [tasarımın konusunu] konu alan bir tasarımın sahibidir.
- Davalı, [tasarımın konusunu] konu alan [tasarımın numarası] numaralı tasarımın sahibidir.
- Davacı, davalı tarafından tescil edilen [tasarımın numarası] numaralı tasarımın, [tasarımın konusunu] bakımından yenilik, ayırt edicilik ve kamu düzenine ve genel ahlaka uygunluk şartlarını taşımadığını iddia etmektedir.
KANUN MADDELERİ:
-
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 77. maddesi uyarınca, tasarım, aşağıdaki hallerde hükümsüzdür:
- Tasarım, başvuru tarihinden önce kamuya açıklanmış veya kullanıma sunulmuşsa.
- Tasarım, başvuru tarihinden önceki tarihte Türkiye’de ya da yabancı bir ülkede tescil edilmiş veya tescil başvurusu yapılmış başka bir tasarımla karıştırılabilecek nitelikteyse.
- Tasarım, kamu düzenine veya genel ahlaka aykırıysa.
- Tasarım, tasarıma konu mal veya hizmetin niteliğine uygun değilse.
-
Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 78. maddesi uyarınca, tasarım hükümsüzlüğüne karar verilmesi halinde, tasarım hakkı hükümsüz hale gelir ve tasarım sicilden terkin edilir.
YARGITAY KARARLARI:
-
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2023/2043 E., 2023/5048 K. sayılı kararında, tasarımın yenilik şartını taşımadığı gerekçesiyle tasarım hükümsüzlüğüne karar verilmiştir. Kararda, tasarımın, başvuru tarihinden önceki tarihte kamuya açıklanmış olduğu, bu nedenle yenilik şartını taşımadığı belirtilmiştir.
-
Yine, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2023/1972 E., 2023/4882 K. sayılı kararında ise, tasarımın ayırt edicilik şartını taşımadığı gerekçesiyle tasarım hükümsüzlüğüne karar verilmiştir. Kararda, tasarımın, başvuru tarihinden önceki tarihte tescil edilmiş başka bir tasarımla karıştırılabilecek nitelikte olduğu, bu nedenle ayırt edicilik şartını taşımadığı belirtilmiştir.
SONUÇ VE İSTEM:
Yukarıda açıklanan nedenlerle, [tasarımın numarası] numaralı tasarımın hükümsüzlüğüne ve sicilden terkinine karar verilmesini saygılarımla talep ederim.
Davacı [Tarih]
Ek:
- [Tasarım numarası] numaralı tasarımın tescil belgesi
- [Tasarım numarası] numaralı tasarımın koruma kapsamı
- [Tasarım numarası] numaralı tasarımın yenilik, ayırt edicilik ve kamu düzenine ve genel ahlaka uygunluk şartlarını taşımadığına dair deliller
Tasarım Hükümsüzlüğü ve Tasarım Hükümsüzlüğü Kararının Etkileri
Sınai Mülkiyet Kanununun 78. Maddesi SMK m. 78 TASARIM HÜKÜMSÜZLÜĞÜ TALEBİ
